«Qazaq» etnonımi týraly.

    Qazaq halqynyń paйda bolýyn zertteý nátıjesindegi negizgi aspektileri lıngvıstıkalyq jáne antropologııalyq. Osy turǵydan kóne tarıhty úndievropalyq jáne túrki kezeńderine bólýge bolady.

  Bizdiń dáýirimizge deйingi III-I myńjyldyqtarda Qazaqstan óziniń sharýashylyq, mádenı dástúri, lıngvıstıkalyq qatynasy boйynsha ındoevropalyq toptyń kóne ırandyq tarmaǵyna jatqan.

   Arheologııa, etnografııa, toponımıka, paleoantropologııa zertteý nátıjeleri kórsetkendeй, qola jáne erte temir dáýirinde qazaq  taйpalary men rýlarynyń mádenı dástúri, etnıkalyq damýy, lıngvıstıkalyq týystyǵy negizinde Qazaq halqynyń, keleshek taйpalar men taйpalar  odaǵynyń mádenı-tarıhı ortaqtastyǵynyń qalyptasý protsesiniń alǵashqy patrıarhattyq bazasy paйda bolǵan. Bizdiń dáýirimizdegi 1 myńjyldyqtyń basy Eýrazııanyń kóptegen bóligi, onyń ishinde Qazaqstan, Orta Azııa úshin túrki tildes Kóshpeli birlestikterden qurylǵan etnogenetıkalyq damýdyń jańa satysy boldy.15-16 ǵasyrlarda qazaq halqynyń qalyptasýy jáne etnıkalyq terrıtorııasyn anyqtaýdyń kópǵasyrlyq protsesi aıaqtaldy.Qazirgi zamanǵy qazaqtardy sıpattaйtyn kelbet avtohondyq evropalyq jáne monǵoldyq eki násildiń kúrdeli yqpaldasýy negizinde 14-15 ǵasyrlarda qalyptasqan. Osynyń bári qazaq halqynyń antropologııalyq quramynyń birtutastyǵyn quraйdy. «Qazaq» etnonıminiń  shyǵý tarıhy kóptegen ańyzdarda saqtalǵan, áli kúnge deйin pikirtalas týǵyzady. «Qazaq» ataýy  qazaq etnonımi  «qazaq» - «qas» degen sózben, ıaǵnı «naǵyz» jáne «aq» – «batys» maǵynasyn bildirip, «qas-aq» - «naǵyz batystan shyqqan» maǵynada Kúltegin men Bilik qaǵandar kezinde shyǵys túrikter «kók túrik» dep atala bastaǵan Shyǵys jáne Batys túrik qaǵanaty kezeńine sáйkes keledi degen pikir bar.  «Qasaq» - aq qazben, «qas» - qazý, «kez» - kezý,  «qaǵ» - júgirý, qashý sııaqty kóptegen túsindirmeler  keltirilgen, biraq dáйektelgen nusqasy 11 ǵasyr shamasynda qypshaqtar mekendegen aйmaqta paйda bolǵan «erkin kezbe» nusqasy, bul sóz «óz halqynan bólingen kisiler» degen maǵynany aйqyndap, áleýmettik minezdeme beredi.