Basty bet

"Bilim berý obъektilerine qoйylatyn sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq talaptar" sanıtarııalyq qaǵıdalaryn bekitý týraly PDF Print E-mail

Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq ekonomıka mınıstriniń 2014 jylǵy 29 jeltoqsandaǵy № 179 buйryǵy. Qazaqstan Respýblıkasynyń Ádilet mınıstrliginde 2015 jyly 17 aqpanda № 10275 tirkeldi

      «Halyq densaýlyǵy jáne densaýlyq saqtaý júйesi týraly» 2009 jylǵy 18 qyrkúйektegi Qazaqstan Respýblıkasy Kodeksiniń 144-babynyń 6-tarmaǵyna sáйkes BUЙYRAMYN:
      1. Qosa berilip otyrǵan «Bilim berý obъektilerine qoйylatyn sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq talaptar» sanıtarııaly
qaǵıdalary bekitilsin.
      2. Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq ekonomıka mınıstrliginiń Tutynýshylardyń quqyqtaryn qorǵaý komıteti zańnamada belgilengen tártippen:
      1) osy buйryqtyń Qazaqstan Respýblıkasy Ádilet mınıstrliginde memlekettik tirkelýin;
      2) osy buйryq memlekettik tirkelgennen keйin on kúntizbelik kún ishinde onyń merzimdi baspa basylymdarynda jáne «Ádilet» aqparattyq-quqyqtyq júйesinde resmı jarııalaýǵa jiberilýin;
      3) osy buйryqtyń Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq ekonomıka mınıstrliginiń ınternet-resýrsynda ornalastyrylýyn qamtamasyz etsin.
      3. Osy buйryqtyń oryndalýyn baqylaý jetekshilik etetin Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq ekonomıka vıtse-mınıstrine júktelsin.
      4. Osy buйryq alǵashqy resmı jarııalanǵan kúninen bastap kúntizbelik on kún ótken soń qoldanysqa engiziledi.

 

      Qazaqstan Respýblıkasynyń
      Ulttyq ekonomıka mınıstri                                                         E. Dosaev

 

 

      «KELISILGEN»
      Qazaqstan Respýblıkasynyń
      Bilim jáne ǵylym mınıstri
      ___________ A. Sárinjipov
      2015 jylǵy 16 qańtar

      «KELISILGEN»
      Qazaqstan Respýblıkasynyń
      Densaýlyq saqtaý jáne
      áleýmettik damý mınıstri
      ___________ T. Dúйsenova
      2015 jylǵy 8 qańtar

 

Qazaqstan Respýblıkasy    
Ulttyq ekonomıka mınıstriniń
2014 jylǵy 29 jeltoqsandaǵy 
№ 179 buйryǵymen       
bekitilgen        

«Bilim berý obъektilerine qoйylatyn sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq talaptar» sanıtarııalyq qaǵıdalary

1. Jalpy erejeler

      1. Osy «Bilim berý obъektilerine qoйylatyn sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq talaptar» sanıtarııalyq qaǵıdalary (budan ári – Sanıtarııalyq qaǵıdalar) oqýshylar men tárbıelenýshilerge bilim berý obъektilerin ornalastyrýǵa, jobalaýǵa, salýǵa, rekonstrýktsııalaýǵa, jóndeýge, paйdalanýǵa berýge, sýmen jabdyqtaýǵa, kárizdeýge, jylytýǵa, jaryqtandyrýǵa, jeldetýge, mıkroklımatqa, kútip-ustaýǵa jáne paйdalanýǵa, bilim berý, turý jaǵdaйlaryna, óndiristik praktıkaǵa, tamaqtandyrýdy uйymdastyrýǵa, oqýshylar men tárbıelenýshilerge medıtsınalyq qyzmet kórsetýge qoйylatyn sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq talaptardy belgileйdi.
      Osy Sanıtarııalyq qaǵıdalar qyzmeti balalar men jasóspirimderdi tárbıeleý jáne olarǵa bilim berý uйymdaryn (obъektilerin) jobalaýmen, salýmen, rekonstrýktsııalaýmen, jóndeýmen, paйdalanýmen baйlanysty barlyq jeke tulǵalardyń, zańdy jáne jeke kásipkerlerdiń oryndaýy úshin mindetti bolyp tabylady.
      Qyzmeti balalar men jasóspirimderdi tárbıeleý jáne olarǵa bilim berýmen baйlanysty zańdy jáne jeke tulǵalar qyzmetin (bilim berý qyzmetin kórsetý, onyń ishinde oqytý, turý, tamaqtandyrý, medıtsınalyq qyzmet kórsetý, dene tárbıesi) bastar aldynda osy Sanıtarııalyq qaǵıdalardyń talaptaryna sáйkestigi týraly 
sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq qorytyndy alady. 
      2. Osy Sanıtarııalyq qaǵıdalar: 
      1) bastaýysh, negizgi orta jáne jalpy orta bilim berý baǵdarlamalaryn iske asyratyn – mektepter, gımnazııalar, lıtseйler; 
      tehnıkalyq jáne kásiptik oqý, ortadan keйingi bilim berý baǵdarlamalaryn iske asyratyn – kásiptik lıtseйler, ýchılısheler, kolledjder, joǵary tehnıkalyq mektepter (budan ári - TjKB); 
      joǵary kásiptik bilim berýdi (budan ári - JOO) iske asyratyn – ýnıversıtetter, ınstıtýttar jáne olarǵa teńestirilgender (konservatorııalar, joǵary mektepter, joǵary ýchılısheler); sondaй-aq arnaйy jáne túzetý bilim berý baǵdarlamalaryn iske asyratyndar; 
      2) balalar men jasóspirimderdi tárbıeleý jáne olardyń turatyn oryndaryn uйymdastyrý (jetim balalarǵa jáne ata-anasynyń qamqorlyǵynsyz qalǵan balalarǵa arnalǵan bilim berý uйymdary, damýynda aýytqýy bar balalarǵa arnalǵan bilim berý uйymdary, kámeletke tolmaǵan balalardy beйimdeý ortalyqtary, jastar úйiniń barlyq túrleri men tıpteriniń ınternat uйymdary, pansıonattar, medreseler, jetimhanalar jáne basqalary);
      3) balalar men jasóspirimderdiń bos ýaqytyn uйymdastyrý, dene tárbıesin jáne shyǵarmashylyq qabiletterin damytýdy uйymdastyrý (qosymsha bilim berý mekemeleri) – balalar men jastar shyǵarmashylyǵy ortalyqtary, mýzyka, sport jáne kórkemsýret mektepteri, jasóspirim balalar ortalyqtary, aýla klýbtary, jas natýralıster stantsııalary, oqý-óndiristik kombınattar, oqý kýrstary jáne basqa da mektepten tys uйymdar); 
      4) tamaqtandyrý obъektisiniń menshik nysanyna qaramastan, oqýshylardyń tamaqtanýyn uйymdastyrý qyzmetin júzege asyratyn balalar men jasóspirimderdiń bilim berý obъektilerine qoldanylady. 
      3. Osy Sanıtarııalyq qaǵıdalardyń oryndalýyn baqylaýdy halyqtyń sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq salaýattylyǵy salasyndaǵy memlekettik organnyń 
vedomstvasy júzege asyrady. 
      4. Memlekettik sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq qadaǵalaý júrgizý kezinde osy Sanıtarııalyq qaǵıdalarǵa 
1-qosymshaǵasáйkes balalar men jasóspirimderdiń bilim berý obъektilerine zerthanalyq-aspaptyq zertteý júrgiziledi.
      5. Osy Sanıtarııalyq qaǵıdalarda mynadaй uǵymdar paйdalanyldy:
      1) 
arnaйy bilim berý uйymdary – bul arnaйy jaǵdaй jasaй otyryp, tehnıkalyq quraldardy, sondaй-aq medıtsınalyq, áleýmettik qyzmetter kórsetýi, arnaйy baǵdarlamalar men oqytý jáne tárbıeleý ádisterin, múmkindigi shekteýli balalardy dıagnostıkalaýdy jáne konsýlьtatsııa berýdi qamtamasyz etetin bilim berý uйymdary. Arnaйy uйymdardyń túrlerine mynalar jatady: 
      kórý qabyleti buzylǵan balalarǵa arnalǵan arnaйy mektep; 
      estý qabileti buzylǵan balalarǵa arnalǵan arnaйy mektep;
      sóйleý qabyleti buzylǵan balalarǵa arnalǵan arnaйy mektep; 
      tirek-qozǵalys apparaty buzylǵan balalarǵa arnalǵan arnaйy mektep;
      ıntelekti buzylǵan balalarǵa arnalǵan arnaйy mektep;
      psıhıkalyq damýy tejelgen balalarǵa arnalǵan arnaйy mektep; 
      «mektep-bala baqsha» arnaйy kesheni;
      psıhologııalyq-medıtsınalyq-pedagogıkalyq konsýlьtatsııa, ońaltý ortalyǵy; 
      psıhologııalyq-pedagogıkalyq túzetý kabıneti.
      Arnaйy uйymdardyń negizgi mindetteri: balalardyń ómiri men densaýlyǵynyń qaýipsizdigi; psıhofızıkalyq damý erekshelikterin eskere otyryp, keshendi emdeý, túzetý jáne áleýmettik beйimdeý, tárbıeleý jáne oqytý úshin jaǵdaйlardy qamtamasyz etý; múmkindigi shekteýli balalardy jeke damýyn keshendi túzetý arqyly súйemeldeý; balalardyń fızıkalyq, psıhıkalyq damýyn túzetý; áleýmettik beйimdelýge jáne ıntegratsııalanýǵa múmkindik beretin kompensatorlyq qyzmet tásilderin qalyptastyrý bolyp tabylady;
      2) arnaйy kıim – shıkizatty, qosymsha materıaldar men daйyn ónimdi mehanıkalyq bólshektermen, mıkroorganızmdermen lastanýdan jáne basqa da lastanýlardan qorǵaýǵa arnalǵan personaldyń qorǵanysh kıiminiń jıyntyǵy; 
      3) balalarǵa qosymsha bilim berý 
mekemeleri – balalar men jasóspirimderdiń jeke tulǵasyn damytý, densaýlyǵyn nyǵaйtý jáne kásibin ózi belgileý, shyǵarmashylyq eńbegin, olardyń jalpy mádenıetin qalyptastyrý, jeke tulǵany qoǵamdaǵy ómirge beйimdeý, bos ýaqytyn paйdaly ótkizýdi uйymdastyrý úshin qajetti jaǵdaйlardy qamtamasyz etýge arnalǵan mektepten tys mekeme; 
      4) brakeraj – organoleptıkalyq kórsetkishter boйynsha tamaq ónimderiniń jáne daйyn tamaqtardyń sapasyn baǵalaý;
      5) bilim berý uйymdary – Qazaqstan Respýblıkasynyń 
zańnamasyna sáйkes jeke jáne zańdy tulǵalar (quryltaйshylar) quratyn, bir nemese birneshe bilim berý baǵdarlamalaryn iske asyratyn jáne (nemese) oqýshylar men tárbıelenýshilerge tárbıe berýdi, ustaýdy, olardyń turýyn, tamaqtanýyn, olarǵa medıtsınalyq qyzmet kórsetýdi qamtamasyz etetin uйymdar; 
      6) 
gımnazııa – oqıtyndardyń beйimdiligi men qabilettiligine baйlanysty bastaýysh, negizgi orta jáne gýmanıtarııalyq beйinder boйynsha jalpy orta bilimniń jalpy bilim beretin oqý baǵdarlamalaryn iske asyratyn oqý orny;
      7) daйyndaý bólmesi – azyq-túlik shıkizattaryn daйyndaý jáne jartylaй fabrıkattardy ázirleý júrgiziletin úй-jaй;
      8) daйyndaý aldyndaǵy bólme – jartylaй fabrıkattardan daйyn tamaq ónimin daйyndaý júzege asyrylatyn úй-jaй; 
      9) damýynda aýytqýy bar balalarǵa arnalǵan bilim berý uйymy - oqý-tárbıe (emdeý-tárbıe) mekemesi bolyp tabylady jáne ákimshilik yqpal etý sharalaryn qoldanýǵa alyp keletin quqyq buzýshylyqtardy júйeli túrde jasaйtyn, otbasynan jáne balalardy oqytý-tárbıeleý uйymdarynan óz betinshe ketip qalýdy qasaqana jasaйtyn, ózge de qoǵamǵa qarsy is-áreketterdi jasaйtyn, on bir jastan on segiz jasqa deйingi kámeletke tolmaǵandardy tárbıeleý, oqytý jáne áleýmettik qalpyna keltirýdi qamtamasyz etý úshin qurylady;
      10) dene tárbıesi – adamnyń densaýlyǵyn nyǵaйtýǵa jáne dene qabiletin damytýǵa baǵyttalǵan qyzmet salasy;
      11) jalpy bilim berý mektebi – árqaйsysy jeke jumys jasaй alatyn, bastaýysh, negizgi jáne joǵary degen úsh satydan turatyn negizgi jáne qosymsha jalpy bilim berý baǵdarlamalaryn iske asyratyn orta jalpy bilim beretin oqý orny; 
      12) jaramdylyq merzimi – tamaq ónimin shyǵarý (daйyndaý), aйnalysy protsesteriniń (satylarynyń) sharttary saqtalǵan kezde merzimi ótkenshe tamaq ónimin maqsaty boйynsha paйdalaný úshin qaýipsiz bolyp sanalatyn kezeń;
      13) jartylaй fabrıkattar – jylýmen óńdeýge aldyn ala daйyndalǵan shıki tamaq ónimderi; 
      14) jetim balalar men ata-anasynyń qamqorlyǵynsyz qalǵan balalarǵa arnalǵan bilim berý uйymdary – jetim balalarǵa, ata-anasynyń qamqorlyǵynsyz qalǵan balalarǵa turatyn oryndar bere otyryp, tárbıeleý men bilim berý úshin qolaйly jaǵdaй jasalatyn bilim berý júйesiniń memlekettik mekemesi;
      15) jıyntyq oqý júktemesi – fakýlьtatıvtik jáne sektsııalyq sabaqtardy, úйirmelerdi ótkizýge bólinetin saǵattary bar oqý saǵattarynyń jıyntyǵy; 
      16) ınsolıatsııa – úй-jaйdy gıgıenalyq baǵalaý úshin kún radıatsııasynyń normalanatyn kórsetkishi;
      17) 
ınternat uйymdary – turatyn oryn bere otyryp, belgili bir sanattaǵy adamdardyń bilim alý quqyǵyna memlekettik kepildikti qamtamasyz etetin bilim berý uйymdary;
      18) 
kámeletke tolmaǵan balalardy beйimdeý ortalyqtary (budan ári – KBBO) – ata-analardyń nemese basqa da zańdy ókilderin anyqtaý úshin 3-18 jas aralyǵyndaǵy qaraýsyz jáne qadaǵalaýsyz qalǵan balalardy, ata-ananyń nemese ýaqtyly olardy ornalastyrý múmkindigi bolmaǵan jaǵdaйda, olardy aýystyratyn adamdardyń qamqorlyǵynsyz qalǵan balalardy, balalardyń ómirine ne densaýlyǵyna tikeleй qaýip tóngen kezde ata-anadan (olardyń bireýin) nemese qamqorlyǵynda bolǵan basqa adamdardan qamqorlyq jasaý jáne qaйyrymdylyq kórsetý organy alǵan balalardy, arnaйy bilim berý uйymdaryna jiberilgen balalardy, sondaй-aq áleýmettik beйimsizdený jáne áleýmettik deprıvatsııaǵa ákeletin, qatygez qaraǵandyqtan ómirlik qıyn jaǵdaйǵa tap bolǵan balalardy qabyldaýdy jáne ýaqytsha kútip baǵýdy qamtamasyz etetin bilim berý organdarynyń qaramaǵyndaǵy uйymdar;
      19) klımattyq aйmaq – klımattyq belgileri (temperatýrasy, ylǵaldylyǵy) boйynsha bólinetin aýmaq;
      20) kún rejımi – balalar men jasóspirimderge arnalǵan tárbıeleý men bilim berý uйymdaryndaǵy belgilengen kún tártibi;
      21) qajý – jumysqa qabilettiliktiń, organızmniń fýnktsıonaldyq múmkindiginiń ýaqytsha tómendeý jaǵdaйy;
      22) qatarlastyryp ornalastyrý – jıhazdar men jabdyqtardy úй-jaйdyń ortasynda, birinen keйin birin qatar ornalastyrý;
      23) 
qoǵamdyq tamaqtaný – tamaq ónimderin óndirýmen, qaйta óńdeýmen, ótkizýmen jáne tutynýdy uйymdastyrýmen baйlanysty qyzmet;
      24) 
lıtseй – oqýshylardyń beйimdilikteri men qabiletterine sáйkes tereńdetip, beйindi, saralap oqytýdy kózdeйtin negizgi jáne qosymsha jalpy bilim berý baǵdarlamalaryn iske asyratyn orta bilim beretin oqý orny;
      25) magnıttik mektep – aýdandyq (qalalyq) bilim berý bóliminiń buйryǵymen tirek mektepke (resýrstyq ortalyqqa) bekitilgen shaǵyn jınaqtalǵan mektep;
      26) 
mamandandyrylǵan bilim berý uйymdary – oqýshylarǵa ǵylym, mádenıet, óner, sport negizderin, sondaй-aq Qazaqstan Respýblıkasy Qorǵanys mınıstrliginiń mamandandyrylǵan mektepterinde áskerge shaqyrylǵanǵa deйingi tereńdetilgen daйyndyqpen áskerı isti tereńdetip meńgertýge baǵyttalǵan, elıtarlyq bilimdi qamtamasyz etetin mamandandyrylǵan jalpy bilim beretin oqý baǵdarlamalaryn iske asyrady. Mamandandyrylǵan bilim berý uйymdarynyń negizgi túrleri mynalar: gımnazııa, lıtseй, daryndy balalarǵa arnalǵan mektep, mektep-ınternat;
      27) mektep aldy synyptary – jalpy bilim beretin mektepterde bes, alty jastaǵy balalardy tegin mindetti mektep aldy daıarlaý júrgiziletin synyptar;
      28) oqý júktemesi – árbir jas toby úshin oqý saǵattarymen ólshenetin oqý-tárbıe protsesine oqýshylar men tárbıelenýshilerdiń qatysýynyń normalanatyn jıyntyǵy;
      29) oqý saǵaty – sabaqtyń (jattyǵýdyń) nemese dáristerdiń sabaq bastalǵannan úziliske deйingi uzaqtyǵy;
      30) oqýshylar men tárbıelenýshilerdiń oqý júktemesi, sabaqtar rejımi bilim berýdiń memlekettik jalpyǵa mindetti standarttary, sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq qaǵıdalar men normalar, densaýlyq saqtaý jáne bilim berý organdarynyń oqý josparlary men usynymdary negizinde daйyndalǵan bilim berý uйymdary bekitetin erejelermen aйqyndalady;
      31) ońtaйly mıkroklımattyq jaǵdaй – balalarǵa uzaq jáne júйeli áser etý kezinde termorettegish tetikteriniń kómeginsiz organızmniń qalypty jylýy jaǵdaйyn saqtaýdy qamtamasyz etetin mıkroklımattyń sandyq kórsetkishteriniń úйlesimdigi;
      32) ortasyna ornalastyrý – jıhaz ben jabdyqty úй-jaйdyń ortasynda toppen ornalastyrý;
      33) perımetrlik ornalastyrý – jıhazdardy, jabdyqtardy qabyrǵaǵa (perımetr boйynsha) jaqyn ornalastyrý;
      34) rekreatsııa – úzilis kezinde jáne sabaqtan bos ýaqytta oqýshylardyń demalýyna jáne kúshin qalpyna keltirýge arnalǵan úй-jaй;
      35) rýhanı (dinı) bilim berý uйymdary – dinı qyzmetkerlerdi daıarlaýdyń kásiptik bilim berý baǵdarlamalaryn iske asyratyn oqý orny;
      36) saqtaý merzimi – tamaq óniminiń normatıvtik qujattarda kórsetilgen ózderiniń barlyq qasıetterin saqtaйtyn, belgilengen sharttardy saqtaý kezeńi;
      37) sanıtarııalyq-aýlalyq qondyrǵylar (budan ári - SAQ) – jerústi bóligi men qazylǵan shuńqyry bar, ǵımarattan keminde 25 metr (budan ári – m) qashyqtyqta, obъektiniń aýmaǵynda ornalasqan kárizdenbegen dárethana. Jerústi úй-jaйlaryn bir-birimen tyǵyz jalǵasqan materıaldardan (taqtaйlardan, kirpishterden, bloktardan) jasaйdy. Qazyndy sý ótkizbeйtin materıaldan jasalady. Qazyndynyń tereńdigi jerasty sýynyń deńgeйine baйlanysty, biraq 3 metrden aspaйdy;
      38) septık – sarqyndy suйyqtyq aǵyp ótetin bir nemese birneshe kamerany qamtıtyn, kóldeneń úlgidegi jer astyndaǵy tundyrǵysh retinde shaǵyn kólemdegi turmystyq sarqyndy sýdy tazalaýǵa arnalǵan qurylys;
      39) sport obъektileri – qyzmeti balalar jáne jasóspirimderdi emdeý-saýyqtyrý, dene shynyqtyrý-saýyqtyrý, oqý-tárbıelik jumystary jáne mádenı bos ýaqytty uйymdastyratyn uйymdar;
      40) synyptardyń tolyqtyrylýy – bul oqý synybynyń úй-jaйynyń aýdanyna qatysty synyptaǵy oqýshylardyń sany;
      41) tabıǵı jaryqtandyrý koeffıtsıenti (budan ári – TJK) – úй-jaйdy tabıǵı jaryqtandyrýdyń normalanatyn kórsetkishi;
      42) tańerteńgi súzgi – ınfektsııalyq aýrýdyń ákelinýiniń aldyn alýǵa baǵyttalǵan profılaktıkalyq medıtsınalyq is-sharalar;
      43) taýar kórshilestigi – taýardyń sapasyna áser etetin lastanýyn jáne bógde ıisterdiń sińýin boldyrmaйtyn, shıki jáne daйyn ónimderdiń birge saqtalýyna jáne ótkizilýine jol berilmeйtin jaǵdaйlar;
      44) 
tez buzylatyn tamaq ónimderi – qatań reglamenttelgen merzim ishinde arnaйy tasymaldaý, saqtaý jáne ótkizý sharttaryn talap etetin tamaq ónimderi;
      45) tehnologııalyq jabdyq – óndiris jumysy úshin qajetti mehanızmder, mashınalar, qurylǵylar, quraldar jıyntyǵy;
      46) túsirý orny – azyq-túlik shıkizattaryn jáne tamaq ónimderin qabyldaйtyn oryn;
      47) tirek mektep (resýrstyq ortalyq) – bazasynda bilimdik resýrstardy shoǵyrlandyratyn, shaǵyn jınaqtalǵan mektepterdegi oqýshylardyń sapaly bilimge qol jetkizýin qamtamasyz etý maqsatynda oqýshylarǵa qysqa merzimdi sessııa sabaqtaryn ótkizý jáne olardy 
aralyq jáne qorytyndy attestatsııadan ótkizý úshin shaǵyn jınaqtalǵan mektepterge jaqyn jerde ornalasqan jalpy orta bilim berý uйymy; 
      48) utymdy tamaqtaný – tamaqtanýdyń fızıologııalyq jáne jas ereksheligi normalaryn eskere otyryp, teńestirilgen tamaqtandyrý;
      49) halyqtyń az jumyldyrylatyn toptary – kreslo-arbalarmen jáne/nemese basqa da qosalqy quraldardyń kómegimen qozǵalatyn, tirek-qozǵalys apparaty buzylǵan jáne aýyratyn múgedekter, sondaй-aq súйemeldeýshilerdiń kómegimen qozǵalatyn, nashar kóretin jáne/nemese kózi kórmeйtin azamattar; 
      50) shaǵyn jınaqtalǵan mektep – oqýshylar kontıngenti az (3-10 adam), birikken synyp-jıyndary jáne oqý sabaqtaryn uйymdastyrýdyń túri erekshe jalpy bilim berý mektebi.

2. Obъektilerdiń aýmaǵyna qoйylatyn sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq talaptar

      6. Oqýshylar men tárbıelenýshiler úshin bilim berý obъektilerin (budan ári – obъektiler) jobalaýǵa, salýǵa, rekonstrýktsııalaýǵa jáne paйdalanýǵa berýge halyqtyń sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq salaýattylyǵy salasyndaǵy memlekettik organnyń vedomstvosynyń sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq qorytyndysy bolǵan kezde jol beriledi. 
      7. Jer ýchaskeleriniń aýdany Qazaqstan Respýblıkasynyń № 3.02-25-2004 «Jalpy bilim beretin mekemeler», № 3.02-31-2005 «Múgedek balalarǵa arnalǵan úйler men ınternattar» sanıtarııalyq qaǵıdalarynyń talaptarymen normalanady. 
      8. Kóp qabatty turǵyn úйlerde, jeke úй ıeliginde, ishine-japsarlas salynǵan úй-jaйlarda ornalastyrylatyn mektepten tys uйymdarda jeke jer ýchaskesi bolmaýy múmkin.
      9. Obъektiler ýchaskesiniń aýmaǵy qańǵybas janýarlardyń kirip ketýin boldyrmaý maqsatynda qorshalady. 
      10. Aýmaqqa gúldegende mamyqty tuqymdar beretin aǵashtar men butalardy otyrǵyzýǵa jol berilmeйdi.
      11. Obъektiniń ýchaskesine kirý jáne odan shyǵý joldary, kólikpen kirý joldary, sharýashylyq qurylystarǵa, qoqys jınaйtyn alańdarǵa, sanıtarııalyq-aýlalyq qondyrǵylarǵa ótetin joldar asfalьtpen, betonmen nemese tazalaýǵa qoljetimdi basqa da qatty jabynmen jabylady.
      12. Qoqys jınaǵyshtar tyǵyz jabylatyn qaqpaqtarmen jabdyqtalady, úsh jaǵynan qorshalǵan sharýashylyq aйmaqtaǵy tazalaýǵa jáne dezınfektsııalaýǵa jeńil qatty jabyndysy bar alańǵa, ǵımarattardan keminde 25 m qashyqtyqta ornatylady. Kóp páterli turǵyn úйdiń birinshi qabatynda, ishine-japsarlas salynǵan úй-jaйlarda ornalastyrylatyn obъektilerdiń qoqysyn jınaý úshin halyqtyń sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq salaýattylyǵy salasyndaǵy memlekettik organnyń vedomstvasynyń aýmaqtyq bólimshesiniń kelisimi boйynsha qoqys salǵyshtar men ǵımarat arasyndaǵy qashyqtyqty 15 m-ge deйin qysqartýǵa jáne (nemese) ortaq qoqys salǵyshtardy paйdalanýǵa jol beriledi. 
      13. Obъektiniń aýmaǵy jáne onyń qorshaýynyń syrtynan 5 m radıýstaǵy aýmaq taza ustalady.
      14. Obъektilerdiń aýmaǵynda negizgi ǵımaratty(tardy) ornalastyrý, dene shynyqtyrý-sport jáne sharýashylyq aйmaqtaryna bólinedi. Obъektiniń beйinine baйlanysty aýmaqty qosymsha aйmaqtarǵa bólýdi kózdeýge jol beriledi. 
      15. Jalpy bilim beretin jáne ınternat uйymdarynyń, TjKB, JOO-nyń dene shynyqtyrý-sporttyq aйmaǵynda jabdyqtar jáne sporttyq snarıadtar, júgirý joly, sekirýge arnalǵan shuńqyrlary bar qozǵalys oйyndaryna (fýtbol alańy, basketbol jáne (nemese) voleйbol alańdary) arnalǵan alań kózdeledi.
      Ashyq aýadaǵy dene shynyqtyrý jáne sport alańdary taza ustalýy jáne tegis bolýy, zaqymdalýǵa jáne jaraqattanýǵa sebep bolýy múmkin bógde zattardan bos bolýy tıis.
      16. Sekirýge arnalǵan shuńqyrlardy úgindiler qosylǵan taza (tas, butaqtar, japyraqtary joq) qummen toltyrady, sekirý aldynda ishin qopsytady jáne tegisteйdi. Shuńqyrlardyń aǵash erneýleri jerdiń betimen bir deńgeйde ornalastyrylady. Mektepten tys sport uйymdaryndaǵy shuńqyrlardyń erneýlerin brezentpen nemese rezeńkemen qaptaйdy. Júgirý joldarynyń betki qabatyn qatty, jaqsy qurǵatylatyn, nyǵyz, shańdanbaйtyn, atmosferalyq jaýyn-shashynǵa tózimdi jabylǵan bolýy tıis.
      17. Sharýashylyq aйmaqta qazandyqtar, otyn qoйmasy, basqa da sharýashylyq qurylystary ornalastyrylady. Jetim balalar men ata-anasynyń qamqorlyǵynsyz qalǵan balalarǵa arnalǵan uйymdardyń, KBBO-nyń, ınternat uйymdarynyń aýmaǵynda kókónister ósirýge jol beriledi. Sharýashylyq aйmaqta kókónis pen jemis-jıdekter qorlaryn saqtaý úshin kókónis saqtaý qoйmasy jabdyqtalady. 
      18. Sharýashylyq aйmaqtyń tazalaýǵa jáne dezınfektsııalaýǵa bolatyn qatty tósemi bolýy tıis. 
      19. Obъekti ǵımaratynyń syrtqy jaryqtandyrý jabdyǵy aýmaqqa birkelki jaryqtyń túsýin qamtamasyz etýi tıis.   Ýchaske aýmaǵynda keshki mezgilde, onyń ishinde sanıtarııalyq-aýlalyq qondyrǵylarda jasandy jaryqtandyrý kózdeledi.
      20. Oйyn jáne sport alańdaryndaǵy jabdyq balalardyń boйy men jasyna saй ornalastyrylýy tıis. Jabdyqtyń betinde sý ótkizbeйtin jabyny bolýy tıis.

3. Obъektilerdi jobalaýǵa, salýǵa, rekonstrýktsııalaýǵa,
jóndeýge, paйdalanýǵa berýge qoйylatyn
sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq talaptar

      21. Obъektiler derbes ǵımaratqa nemese birneshe jekelegen ǵımarattarǵa ornalastyrylýy tıis. Jalpy bilim beretin obъektilerdi, TjKB jáne JOO-lardy beйimdelgen ǵımarattarda; mektepten tys mekemelerdi, bilim berý ortalyqtaryn beйimdelgen ǵımarattarda, ishine – japsarlas salynǵan úй-jaйlarda, sondaй-aq turǵyn úйlerdiń 1-qabatynda ornalastyrýǵa jol beriledi. 
      Bilim berý obъektileri janyndaǵy mamandandyrylǵan medıtsınalyq jáne stomatologııalyq kabınetter, shashtarazdar, kir jýatyn oryndar, basseйnder, oqý-óndiristik sheberhanalar, tamaqtaný obъektileri Qazaqstan Respýblıkasynyń halyqtyń sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq salaýattylyǵy salasyndaǵy qoldanystaǵy 
zańnamasynyń talaptaryna sáйkes kelýi tıis.
      22. Kóp páterli turǵyn úйdiń birinshi qabatynda ornalastyrylatyn obъektilerdiń turǵyn úйdiń kireberisimen qosylmaǵan bólek esigi bolýy tıis.
      23. Arnaйy bilim berý uйymdaryndaǵy oqý úй-jaйynyń aýdany bir oqýshy esebinen qabyldanady: 
      1) aqyl-esi damymaǵan balalar jáne psıhıkalyq damýy kesheýildegen balalar úshin – 2,2 m2;
      2) polıomıelıt saldarynan zardap shekken jáne enjar sal aýrýymen aýyratyn balalar úshin – 3,5 m2;
      3) basqa balalar úshin – 3,0 m2.
      24. Jalpy bilim berý uйymdary, mamandandyrylǵan jáne jalpy bilim beretin ınternat uйymdary, jetim balalar men ata-anasynyń qamqorlyǵynsyz qalǵan balalarǵa arnalǵan uйymdar, damýynda aýytqýy bar balalarǵa arnalǵan uйymdar oqý synyptaryndaǵy úй-jaйlardyń aýdany 1 oqýshyǵa 2,5 m2, sheberhanalarda – 3,75 m2 qabyldanady. 
      TjKB men JOO-nyń oqý kabınetteriniń jáne dárishanalarynyń aýdany:
      1) 12 – 15 oryn úshin 1 oqýshyǵa 2,5 m;
      2) 16 - 25 oryn úshin 1 oqýshyǵa 2,2 m
      3) 26 - 49 oryn úshin 1 oqýshyǵa 1,8 m2;
      4) 50-75 oryn úshin 1 oqýshyǵa 1,5 m2;
      5) 76-100 oryn úshin 1 oqýshyǵa 1,3 m2;
      6) 100-150 oryn úshin 1 oqýshyǵa 1,2 m2
      7) 150-350 oryn úshin 1 oqýshyǵa 1,1 m2
      8) 350 jáne odan artyq oryn úshin 1 oqýshyǵa 1,0 m2
      Dárishanalar, oqý kabınetteri, zerthanalar jerústi qabattarda ornalasýy tıis.
      25. Mektepten tys mekemeler úй-jaйlarynyń jınaǵy qosymsha bilim berý baǵdarlamalarynyń iske asyrylýyna, bir jolǵy syйymdylyǵyna, bilim berý tehnologııasyna, ınjenerlik-tehnıkalyq jabdyqqa, qajetti jıhazben jaraqtandyrylýyna qaraй qabyldanady. 
      Maйly kórkemsýret sheberhanalary úshin 1 oqýshyǵa aýdany keminde 4,8 m2 úй-jaй, akvarelьdi kórkemsýret jáne sýretke arnalǵan sheberhanalar úshin 1 oqýshyǵa aýdany keminde 4,0 m2, músin jasaý sheberhanalary úshin 1 oqýshyǵa keminde 3,6 m2; qoldanbaly óner jáne kompozıtsııa sheberhanalary úshin 1 oqýshyǵa keminde 4,5 m2 úй-jaй bólinedi. 
      Jeke mýzykalyq sabaqtar ótkizý úshin aýdany keminde 12 m2 úй-jaйlardy; toptyq sabaqtar ótkizý úshin 1 adamǵa aýdany 2,5 m2 úй-jaйlardy jabdyqtaйdy. Mýzykalyq aspaptarda ótkiziletin sabaqtarǵa arnalǵan úй-jaйlardyń árlenýi dybys oqshaýlaý is-sharalaryn kózdeýi tıis.
      Horeografııa sabaqtary úshin bir oqýshyǵa aýdany 4 m2 esebimen yrǵaqtyq jáne bı sabaqtaryna arnalǵan zal jabdyqtalady.
      Teorııalyq sabaqtardy uйymdastyrý kezinde qosymsha bilim berý mekemelerinde aýdany bir adamǵa keminde 2,5 m2esebimen úй-jaйlar bólinedi. 
      Qoldanylatyn materıaldy (saz, gıps jáne basq.) jáne jabdyqty saqtaý úshin qoйmalar kózdeledi.
      26. Balalardyń sany obъektiniń jobalyq syйymdylyǵynan aspaýy  tıis. Syrttaй oqytý nysany uйymdastyrylǵan kezde jobalyq syйymdylyq 30 %-ǵa keńeйtiledi. Qashyqtyqtan oqytý túri boйynsha oqıtyndardyń sany jalpy sanǵa engizilmeйdi.
      27. Oqýdyń eki aýysymdyq rejımin uйymdastyrýǵa árbir aýysymda 1 oqýshyǵa bólinetin oryn normalary saqtalǵan jaǵdaйda jáne balalar men jasóspirimderdi tárbıeleý men oqytý sharttary osy Sanıtarııalyq qaǵıdalardyń talaptaryna sáйkes kelgen jaǵdaйda jol beriledi.
      28. Ártúrli jastaǵy toptardyń balalary úshin oqý-turý úй-jaйlary ótpeli jolda bolmaýy, bir-birinen, ákimshilik, sharýashylyq, jalpy mektep úй-jaйlarynan oqshaýlanýy tıis.
      29. Ǵımaratty jobalaý kezinde halyqtyń az qozǵalatyn toptary úshin pandýstar jáne súйenishter ornatylýy tıis. Ǵımaratta lıft bolmaǵan kezde jáne pandýs qondyrǵysyn ornalastyrý múmkin bolmaǵan jaǵdaйda jeke paйdalanýǵa arnalǵan kreslo-arbalarda jeke paйdalanýǵa beйimdelgen arnaйy kótergish qondyrǵy nemese lıft kózdeledi. 
      30. Paйdalaný rejımi shýmen qosa júretin jáne balalardyń alańdaýyn týdyrýy, pedagogıkalyq, medıtsınalyq nemese ákimshilik apparattardyń jumysyna kedergi keltirýi múmkin úй-jaйlardy (sorǵy qondyrǵysy bar boйlerler, óndiristik úй-jaйlar, jóndeý sheberhanalary, sorǵy bólimshelerimen salqyndatqysh kameralar, jeldetkish kameralary, kompressorlyq, oqý-óndiristik sheberhanalary jáne t.b.) uйyqtaý bólmelerimen, oqý, emdeý-dıagnostıkalyq úй-jaйlarǵa kórshiles, astynda nemese ústinde ornalastyrýǵa jol berilmeйdi.
      31. Jalpy bilim beretin uйymdarda, barlyq túrlerdegi ınternat uйymdarynda, TjKB men JOO-larda mynadaй úй-jaйlar jıyny bar sport zaly kózdeledi: sebezgi jáne sanıtarııalyq toraptary bar kıim aýystyratyn 2 bólme, muǵalim kabıneti, snarıad bólmesi nemese sporttyq jabdyqtardy saqtaýǵa arnalǵan qoйma jáne jınaý jabdyqtaryn saqtaýǵa arnalǵan úй-jaй.
      Arnaйy bilim berý uйymdarynda emdik dene shynyqtyrý kabınetteri nemese zaldary qosymsha kózdeledi.
      32. Barlyq ınternat uйymdarynda oqýshylardyń jeke sabaǵy úshin oqý-turý úй-jaйlary tobyna ornalastyrylatyn bir balaǵa keminde 2,5 m2, polıomıelıt saldarynan zardap shekken jáne enjar sal aýrýymen aýyratyn balalar úshin 4,5 m2esebimen bólmeler kózdeledi. 
      33. Jeke gıgıena bólmelerin, personalǵa arnalǵan sanıtarııalyq toraptardy ákimshilik úй-jaйlardyń aйmaǵynda ornalastyrady.
      34. Oqshaýlaǵyshy bar medıtsınalyq blokty bilim berý obъektileriniń 1-qabatynda ornalastyrady. 
      35. Qosymsha bilim berý uйymdarynda gýmanıtarlyq beйindegi (tarıh, ólketaný, geografııa, ádebıet, eltaný jáne basqalar) qyzmetti uйymdastyrý kezinde jalpy bilim berý mekemelerine arnalǵan talaptardy eskerý kerek. 
      36. Sport zalynyń aýdany bir sportpen aйnalysýshyǵa keminde 4 m2 bolýy tıis. Eden aǵashtan bolýy nemese arnaйy jabyny bolýy, edenniń beti tegis, oйyqsyz jáne zııansyz bolýy tıis. Zal qabyrǵalarynyń shyǵyńqy jerleri, karnızderi bolmaýy tıis. Batareıalar tereze astyndaǵy qýystarda ornalastyrylady jáne torlarmen jabylady nemese edennen 2,4 m bıiktikte ornatylady. Terezelerde jáne jaryqtandyrý quraldarynda qorshaý qurylǵylar kózdelýi tıis. 
      37. Balalar men jasóspirimder bolatyn úй-jaйlardy, medıtsınalyq maqsattaǵy bólmelerdi jertóle jáne tsokolьdyq qabattarda ornalastyrýǵa jol berilmeйdi.
      38. Úй-jaйlardy árleý úshin olardyń sapasy men qaýipsizdigin rastaйtyn qujattary bar qurylys materıaldary paйdalanylady. Vestıbıýlьderde, holldarda, rekreatsııalarda, akt jáne májilis-zaldarynda, ákimshilik úй-jaйlarda ártúrli konstrýktsııalyq aspaly tóbelerdi qoldanady. 
      39. Qalypty rejımde paйdalanylatyn medıtsınalyq úй-jaйda qabyrǵalardyń, edenniń jáne jabdyqtyń ústi jýý jáne dezınfektsııalaý quraldaryn paйdalana otyryp ylǵaldy ádispen tazalaý múmkin bolatyn tegis, jumsaq bolýy tıis. Sanıtarııalyq toraptarda, as blogynda, qaýyzda, ylǵaldy rejımdi úй-jaйlarda (sebezgi bólmeleri, kir jýatyn, jýatyn bólmeler jáne basqalary) qabyrǵalardy jyltyr taqtaйshamen nemese ylǵalǵa tózimdi basqa da materıaldarmen 1,8 m-den aspaйtyndaй bıiktikte qaptaйdy, edenge tóseý úshin ylǵal ótpeйtin materıaldar nemese eden taqtaйshalary qoldanylady. Medıtsınalyq maqsattaǵy úй-jaйlarda qabyrǵalardy ylǵalǵa tózimdi materıaldarmen árleý kózdeledi. 
      Eńbekke baýlý sheberhanalaryndaǵy eden mehanıkalyq áserge tózimdi materıaldan jasalýy; hımııa kabınetteri men zerthanalyq kabınetterde hımııalyq reagentterge tózimdi bolýy tıis.
      40. Qoljýǵyshtar jáne basqa da sanıtarııalyq-tehnıkalyq quraldar, sondaй-aq olardy paйdalaný qabyrǵalardy ylǵaldandyrýy múmkin jabdyq ornatylatyn jerlerde edennen 1,8 m bıiktikte jáne jabdyqtar men quraldardan jan-jaǵynan 20 santımetr shyǵyp turatyndaй etip, jyltyr taqtaйshamen nemese ylǵalǵa tózimdi basqa da materıaldarmen gıdroızolıatsııalaý kózdeledi. 
      41. Sebezgi, kir jýatyn jáne ydys jýatyn bólmelerdiń edenderin sańylaýyna qaraй eńisi bar aǵyzý joldarymen jabdyqtaйdy.
      42. Ǵımarattyń (ǵımarattardyń) ár qabatynda tazalaý múkámmalyn saqtaýǵa jáne óńdeýge arnalǵan úй-jaй (oryn) kózdeledi. 
      43. Obъektilerdiń aýmaǵynda olardyń qyzmetimen baйlanysy joq obъektilerdi ornalastyrýǵa jol berilmeйdi.

4. Obъektilerdi jabdyqtaýǵa qoйylatyn
sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq talaptar

      44. Obъektilerdiń jıhazy men jabdyǵy balalar men jasóspirimderdiń boй-jas erekshelikterine sáйkes kelýi tıis. Jabdyqtyń jıynyn sany men kólemin mekemeniń beйinin, úй-jaйlardyń ereksheligin jáne qaýipsizdik tehnıkasyn saqtaýdy esepke ala otyryp kózdeйdi.
      Jalpy bilim berý jáne ınternat uйymdary jıhazynyń negizgi ólshemderi osy Sanıtarııalyq qaǵıdalarlarǵa 
2-qosymshada kórsetilgen.
      45. Jetim balalar men ata-anasynyń qamqorlyǵynsyz qalǵan balalarǵa arnalǵan bilim berý uйymdarynda, damýynda aýytqýy bar balalarǵa bilim berý uйymdarynda, KBBO, jalpy bilim berý jáne ınternat uйymdarynda jıhazdy ólshemine sáйkes tańbalaйdy.
      46. Jetim balalar men ata-anasynyń qamqorlyǵynsyz qalǵan balalarǵa arnalǵan bilim berý uйymdaryndaǵy, damýynda aýytqýy bar balalarǵa bilim berý uйymdaryndaǵy, KBBO jáne ınternat uйymdaryndaǵy kıim aýystyratyn bólmeler balalardyń jáne personaldyń syrtqy kıimine arnalǵan shkaftarmen jáne otyrǵyshtarmen jabdyqtalady; uйyqtaйtyn bólmeler aýystyratyn ishkıimdi jáne kıimdi saqtaýǵa arnalǵan shkaftarmen jabdyqtalady. Balalardyń kıimine arnalǵan shkaftardy jeke tańbalaйdy. 
      Artyq kıimderdi saqtaý úshin qoйmalyq úй-jaйlardy kózdeйdi.
      47. Jabdyq, jıhaz, jumsaq jáne qatty múkámmal, sanıtarııalyq-tehnıkalyq aspaptar jumys jaǵdaйynda bolýy jáne maqsatyna saй paйdalanylýy tıis. Úй-jaйlardy árleýdegi aqaýlar men jabdyqtyń, jıhazdyń isten shyǵýy ýaqtyly qalpyna keltirýge nemese aýystyrýǵa jatady. 
      48. Obъektilerdiń dárethanalarynda jáne sanıtarııalyq toraptarynda jýynatyn qoljýǵyshtar, elektr súlgiler nemese bir ret qoldanylatyn gıgıenalyq súlgiler, suйyq sabyn mólsherlegishi, qoqys jınaýǵa arnalǵan qoqyssalǵyshtar ornatylady.
      49. Jalpy bilim berý uйymdarynda, jetim balalar men ata-anasynyń qamqorlyǵynsyz qalǵan balalarǵa arnalǵan bilim berý uйymdarynda, damýynda aýytqýy bar balalarǵa bilim berý uйymdarynda, KBBO, TjKB, JOO-larda sanıtarııalyq toraptardaǵy ýnıtazdardy jabyq kabınalarda ornalastyrady. Bastaýysh synyptar úshin qoljýǵyshtardyń ústińgi betiniń bıiktigi - 0,6 m. aspaýy, 5 – 11(12)-synyptar úshin - 0,7 m.-den aspaýy tıis.
      50. Balalar men jasósirimder táýlik boйy bolatyn uйymdarda saýyqtyrý (shynyqtyrýshy) rásimderi ótkiziledi. Saýyqtyrý (shynyqtyrýshy) rásimderin júrgizý úshin ádistemege baйlanysty tıisti jabdyqty qoldanady. 
      51. Obъektilerde oqý kabınetteri, zerthanalar belgilengen ólshemdegi jumys ústelderimen jáne oryndyqtarmen jabdyqtalady. Otyrǵyshtardy, tabýretterdi jáne arqalyǵy joq oryndyqtardy paйdalanýǵa jol berilmeйdi.
      52. Negizgi oqý úй-jaйlardaǵy jabdyq arasynda mynadaй aralyqtar men qashyqtyqtar kózdeledi:
      1) aldyńǵy ústelder men demonstratsııalyq ústel arasy keminde 60 sm;
      2) synyp taqtasy bar aldyńǵy qabyrǵalardan bastap úsh qatarmen ornalastyrylǵan barlyq qatardaǵy aldyńǵy ústelderge deйin keminde 250 sm;
      3) ústelder tobynyń arasy keminde 140 sm;
      4) qatardaǵy ústelder arasy keminde 60 sm;
      5) oqý úй-jaйyndaǵy synyp taqtasynan oqýshynyń otyratyn sońǵy ornyna deйingi eń úlken qashyqtyq 860 sm;
      6) barlyq synyptar úshin synyp taqtasynyń tómengi jıeginiń edennen bıiktigi (jumys jaǵdaйynda) 80 sm (bastaýysh synyptar úshin) – 90 sm (5-11(12) synyptar úshin);
      7) oqý sheberhanalaryndaǵy stanoktar (verstaktar) arasy 130 sm, tirek-qozǵalys apparaty buzylǵan balalar úshin 170 sm; qatarlardaǵy stanoktar (verstaktar) arasy 80 sm, stanoktardan qabyrǵalarǵa deйin 50 sm;
      8) tigin sheberhanalaryndaǵy aıaqpen basatyn mashınalardy terezelerdiń boйymen bir qatarǵa ornalastyrady, bul rette mashınanyń tabanyna jaryq sol jaqtan túsýi tıis.
      Árbir sheberhanada ystyq jáne salqyn sý keltirilgen qoljýǵyshtar ornatylady, ortalyqtandyrylǵan sýmen jabdyqtaý bolmaǵan kezde sý quıatyn qoljýǵyshtar ornatylady. 
      Oqý jıhazyn oqý protsesiniń beйinine sáйkes ýaqytsha ózgertýge jol beriledi. 
      Arnaйy bilim berý uйymdarynda oqý jıhazy men jabdyǵyn oqý protsesiniń beйinine sáйkes ornatady. 
      53. Sheberhanany shýy az jabdyqpen jabdyqtaйdy, shý men dirildiń deńgeйleri ruqsat etilgen deńgeйlerden aspaýy tıis. 
      54. Kúйdirý kezinde músindeý sheberhanalarynyń janynda mehanıkalyq sorý jeldetkishimen jabdyqtalǵan jeke bólmeni kózdeйdi. 
      55. Fızıka kabınetindegi demonstratsııalyq jáne oqý zerthanalyq ústelderge elektr energııasyn júrgizý, hımııa kabınetinde (ortalyqtandyrylǵan sýmen jabdyqtaý kezinde) sý jáne káriz júrgizý kózdeledi. 
      56. Hımııa kabınetin soryp-shyǵaratyn shkafpen jabdyqtaйdy.
      57. Tájirıbeler júrgizý úshin paйdalanylatyn hımııalyq reagentterdi, qyshqyldar men siltilerdi tańbalaйdy jáne jaýapty adamnyń baqylaýy arqyly arnaйy bólingen seйfte saqtaйdy.
      58. Sporttyq tósenishterdiń ylǵaldy ádispen óńdeýge jáne dezınfektsııalaýǵa jol beretin jeńil jabyny bolýy tıis. 
      59. Sport zaldarynyń janyndaǵy kıim aýystyratyn oryndar kıimge arnalǵan shkaftarmen nemese ilgishtermen jabdyqtalady.
      60. Horeografııamen aйnalysýǵa arnalǵan zaldaǵy balettik kóldeneń aǵashtardy edennen 0,9 – 1,1 m bıiktikte jáne qabyrǵadan 0,3 m qashyqta ornalastyrady. Zaldyń bir qabyrǵasyn bıiktiktigi 2,1 m bolatyn aйnalarmen jabdyqtalady. Zaldyń edenine taqtaй nemese arnaйy lınoleým tóseý kózdeledi.

5. Obъektilerdi sýmen jabdyqtaýǵa, kárizdeýge, jylytýǵa,
jaryqtandyrýǵa, jeldetýge, mıkroklımatyna qoйylatyn
sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq talaptar

      61. Obъektilerde jumysqa jaramdy jaǵdaйda bolýy tıis ortalyqtandyrylǵan sharýashylyq-aýyz sý, ystyq sýmen jabdyqtaý júйesi, kárizdeý jáne sýaǵarlar kózdeledi.
      62. Obъektiler 
Qazaqstan Respýblıkasynyń zańnamasynda belgilengen talaptarǵa sáйkes qaýipsiz jáne sapaly aýyz sýmen qamtamasyz etilýi tıis.
      63. Eldi mekende ortalyqtandyrylǵan sýmen jabdyqtaý júйesi bolmaǵan jaǵdaйda jergilikti sýmen jabdyqtaý júйesi jabdyqtalady.
      64. Halyqtyń sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq salaýattylyǵy salasyndaǵy memlekettik organnyń vedomstvasynyń kelisimi boйynsha tasymaldanatyn sýmen jabdyqtaýǵa jol beriledi jáne qolmen sý quıatyn qoljýǵyshtar ornatylady.
      65. Tasymaldanatyn sýdy paйdalanatyn obъektilerde aýyz sý qoryn saqtaýǵa arnalǵan ydystar ornalastyrylǵan jeke úй-jaй kózdeledi. Ydystarda tańba («aýyz sý»), sý alatyn kran bolýy tıis jáne olar apta saйyn (jáne qajet bolǵanda) jýý jáne dezınfektsııalaý quraldaryn qoldana otyryp, tazalaýǵa jáne dezınfektsııalaýǵa jatady. Aýyz sýǵa arnalǵan ydysty basqa maqsatta paйdalanýǵa jol berilmeйdi.
      66. Sý ákelýdi 
sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq qorytyndysy bar bolǵan kezde arnaйy kólikpen nemese aýyz sýmen janasýǵa ruqsat etilgen materıaldardan jasalǵan arnaйy tańbalanǵan ydystarda júrgizedi.
      67. Tamaq ónimderin óńdeý jáne tamaq daйyndaý tehnologııalyq protsesterinde, ashanalyq ydystardy, jabdyqty, múkámmaldy jýý, úй-jaйlardy sanıtarııalyq óńdeý, jeke gıgıena úshin paйdalanylatyn sýyq jáne ystyq sý «Halyq densaýlyǵy jáne densaýlyq saqtaý júйesi týraly» Qazaqstan Respýblıkasynyń 2009 jylǵy 18 qyrkúйektegi Kodeksiniń 
144-babynyń 6-tarmaǵyna sáйkes halyqtyń sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq salaýattylyǵy salasyndaǵy memlekettik organ bekitken «Sý kózderine, sharýashylyq-aýyz sýmen jabdyqtaýǵa, mádenı-turmystyq sý paйdalaný oryndaryna jáne sý obъektileriniń qaýipsizdigine qoйylatyn sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq talaptar» sanıtarııalyq qaǵıdalaryna sáйkes keledi.
      68. Obъektilerdegi dárethanalarda, býfetterde, kir jýatyn oryndarda, sebezgi bólmelerde, ınternat uйymdary men turatyn oryndardyń jýynatyn, kir jýatyn, sebezgi bólmelerinde, jeke gıgıenaǵa arnalǵan bólmelerinde, sondaй-aq medıtsınalyq qyzmet kórsetý bólmeleri jáne as blogynda ortalyqtandyrylǵan ystyq sýmen jabdyqtaý júйesi bolmaǵan jaǵdaйda sý jylytqyshtar arqyly ystyq sý kózdeledi.
      69. Halyqtyń sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq salaýattylyǵy salasyndaǵy memlekettik organnyń vedomstvasymen kelisken kezde óziniń ot jaǵý ornynyń ystyq sýymen jabdyqtaýǵa jol beriledi.
      70. Obъektilerde aýyz sý uйymdastyrylýy tıis. Aýyz sý, onyń ishinde ydystarǵa (grafınderge, sháйnekterge, kishkentaй bóshkelerge jáne basqalary) quйylǵan jáne shólmekterdegi sý sapasy men qaýipsizdik kórsetkishteri boйynsha Qazaqstan Respýblıkasynyń 
zańnamasynda belgilengen talaptarǵa sáйkes kelýi tıis.
      Qaйnaǵan aýyz sýdy paйdalanýǵa jol beriledi.
      71. Statsıonarlyq sý burqaqtarynyń konstrýktıvtik sheshimderi sýdyń tik aǵynynyń aйnalasyndaǵy bıiktigi keminde 10 sm bolatyn shekteý saqınasyn kózdeйdi.
      72. Sý ishý úshin taza ydysty (shyny ydysty, faıans ydysty, bir ret qoldanatyn staqandardy) paйdalanady, taza jáne paйdalanylǵan ydys úshin tańbalanǵan jeke podnos nemese bir ret qoldanylǵan ydysty jınaý úshin konteйnerler bólinedi. Ydysqa quйylǵan sýǵa onyń qaйdan ákelingendigin, sapasyn jáne qaýipsizdigin rastaйtyn qujattary qosa beriledi.
      73. Aýyz sý rejımin uйymdastyrý úshin obъekt basshysynyń buйryǵymen jaýapty adam taǵaйyndalady. Oqýshylar men tárbıelenýshilerdiń obъektilerde bolatyn barlyq ýaqyty ishinde olardyń aýyz sýǵa erkin qoljetimdigi qamtamasyz etiledi.
      74. Káriz júrgizilmegen aýdandarda jergilikti káriz júйesin jabdyqtaйdy. Qazylǵan shuńqyrlardy, septıkterdi tazalaý kólemderiniń úshten eki bóliginiń tolýy boйynsha júrgiziledi.
      75. Káriz qadalary men qubyrlardy tamaq ónimderi saqtalatyn jáne óńdeletin jáne tamaq daйyndalatyn úй-jaйlarda, medıtsınalyq úй-jaйlarda ornatýǵa jol berilmeйdi.
      76. Obъektiler ǵımarattarynyń árbir qabatynda jáne jeke bloktarynda uldarǵa (bozbalalarǵa) jáne qyzdarǵa (boйjetken qyzdarǵa), sondaй-aq pedagogtar men qyzmet kórsetetin personaldarǵa arnalǵan bólek sanıtarııalyq toraptar kózdeledi. Jalpy bilim beretin, ınternat jáne mektepten tys uйymdardaǵy oqý korpýstarynyń sanıtarııalyq quraldarǵa qajettiligi osy Sanıtarııalyq qaǵıdalarǵa 
3-qosymshaǵa sáйkes kózdeledi.
      Jalpy bilim beretin mektepaldy daıarlyq synyptardyń, ınternat uйymdarynyń, jetim balalar men ata-anasynyń qamqorlyǵynsyz qalǵan balalarǵa arnalǵan bilim berý uйymdarynyń, KBBO-nyń sanıtarııalyq toraptarynda balalarǵa arnalǵan ýnıtazdar ornatylady.
      77. Balalardyń ósimdiktermen jumys isteýine arnalǵan úй-jaйlar, oqý kabınetteri, sheberhanalar, medıtsınalyq blok úй-jaйlary, as blogynyń óndiristik úй-jaйlary ystyq jáne sýyq sý keltirilgen qoljýǵyshtarmen jabdyqtalady; sýret salýǵa jáne músindeýge arnalǵan úй-jaйlar eki qoljýǵyshpen jabdyqtalady.
      78. Káriz júrgizilmegen jerde (75 adamǵa 1) SAQ-ty jáne (30 adamǵa 1) sýdy qolmen quıatyn jýǵyshtardy ornatýǵa jol beriledi.
      79. SAQ-ta jerdiń ústinde ornalasqan úй-jaйlary men qazylǵan shuńqyr bolady jáne ǵımarattan 25 m qashyqtyqta ornalastyrady.
      80. Rekreatsııalyq bolyp tabylmaйtyn dáliz, dárethana, qabyldaý bólmeleri jáne kıim aýystyratyn obъektilerdiń, sondaй-aq tabıǵı jaryqtandyrýsyz jobalaýǵa ruqsat etilgen barlyq bólmelerdiń qabyrǵalarynda áйnekti araqabyrǵalardy nemese framýgalardy ornatý arqyly ekinshi jaryqpen jaryqtandyrýǵa jol beriledi.
      81. Mynalardy: kommýnıkatsııalyq júйeler úй-jaйlaryna (sý qubyrlary men kárizdeý sorǵylary, jeldetý jáne aýany salqyndatý kameralary, boйler turatyn bólmeler jáne basqalary), rekreatsııalyq úй-jaйlar bolyp tabylmaйtyn dálizderge, foйege, qoйmalarǵa (tez janatyn suйyqtyqtardy saqtaйtyn bólmelerden basqa), múkammalǵa arnalǵan bólmeler, dezınfektsııalaý quraldaryn daйyndaйtyn bólmelerge, snarıadtarǵa, kitap saqtaйtyn bólmelerge, akt zaldaryna, kýlýarlarǵa, telestýdııalarǵa, fotozerthanalarǵa, kıim aýystyratyn bólmelerge, kıim iletin oryndarǵa, sebezgi bólmelerine, personalǵa arnalǵan dárethanalarǵa, áйelderge arnalǵan jeke gıgıena bólmelerine, radıotoraptarǵa, kıno-fotozerthanalarǵa, ǵımarattyń ınjenerlik jáne tehnologııalyq jabdyǵyn ornatý jáne basqarý úй-jaйlaryna, ashanalardyń tamaqtaný zaldary jáne as blogynyń óndiristik úй-jaйlaryna tabıǵı jaryqtandyrýsyz jol beriledi.
      82. Oqý úй-jaйlarynda sol jaq búйirden jaryqtandyrý kózdeledi. Oqý úй-jaйlarynyń tereńdigi 6 m astam bolǵan jaǵdaйda, edennen keminde 2,2 m bıiktikte oń jaqtan jaryqtandyrý ornatylady. Negizgi jaryq aǵynynyń oqýshylardyń aldynan jáne art jaǵynan túsýine jol berilmeйdi.
      83. Oqý-óndiristik sheberhanalarda, sport zaldarynda eki jaqty tabıǵı búйirden jaryqtandyrýmen jáne aralas (ústińgi jáne búйir jaqtan) jaryqtandyrýmen qamtamasyz etýge jol beriledi.
      84. Oqý úй-jaйlarynda terezeniń áйnekterin boıaýǵa jol berilmeйdi.
      85. Oйyn jáne uйyqtaйtyn bólmelerdegi jaryq túsetin sańylaýlardy retteletin kúnnen korǵaйtyn qurylǵylarmen (jalıýzben, perdelermen) jabdyqtaйdy.
      86. Jalpy jasandy jaryqtandyrý barlyq úй-jaйlarda kózdeledi. Jekelegen fýnktsıonaldy aйmaqtar men jumys oryndaryn jaryqtandyrý úshin jergilikti jaryqtandyrý kózdeledi.
      87. Bir úй-jaйda bir úlgidegi shamdar qoldanylady. Qyzdyrý shamdarymen jaryqtandyrý kezinde shaǵylysqan jáne shashyrańqy jaryqty shamdardy qoldanady. Shamdar plafondarmen qamtamasyz etiledi. Bilim berý uйymdarynyń úй-jaйlaryn jáne balalar men jasóspirimderdiń turatyn oryndaryn jasandy jaryqtandyrý deńgeйleri osy Sanıtarııalyq qaǵıdalarǵa 
4-qosymshaǵa sáйkes qabyldanady.
      88. Synyp taqtasy oǵan parallelь ornatylǵan eki shammen jaryqtandyrylady, olar taqtanyń joǵarǵy shetinen 0,3 m joǵary jáne aldyńǵy jaǵynan 0,6 m aralyqta ornalasady.
      89. Soqyr jáne nashar kóretin balalarǵa arnalǵan obъektilerdegi oqý úй-jaйlaryna (synyptarǵa, kabınetterge, zerthanalarǵa, sheberhanalarǵa), sondaй-aq oqý zaldaryna qyzdyrý shamdary qoldanylatyn jasandy jaryqtandyrýdyń aralas júйesi júrgiziledi.
      Kórý patologııasynyń túrine baйlanysty jalpy jáne jergilikti jaryqtandyrýdyń jıyntyq deńgeйi mynany quraйdy:
      1) joǵary deńgeйdegi kúrdeli alystan kórmeйtin jáne joǵary deńgeйdegi jaqynnan kórmeйtin oqýshylar úshin – 1000 lk;
      kózdiń torly qabyǵy men kórý nervi zaqymdalǵan (kózdiń qaryǵýy bolmaйtyn) balalar úshin – 1000 – 1500 lk;
      2) jaryqtan qorqý aýrýynan zardap shegetin oqýshylar úshin 500 lk-ten artyq emes;
      3) jasandy jaryqtandyrý deńgeйi jalpy jaryqtandyrý júйesinen 400 lk deńgeйinde bolady;
      4) ár jumys ornyn qýaty 40 vatt bolatyn qyzdyrý shamdary qoldanylatyn jergilikti jaryqtandyrý shamdarymen jabdyqtaйdy. Shamdar ústeldiń betine nyǵyz bekitiledi jáne eńkeıý buryshy men jaryq kóziniń bıiktigin ózgertýge bolatyn ıilimdi kronshteйni bolýy tıis.
      90. Isten shyqqan shamdar ýaqtyly aýystyrylady. Jumys istemeйtin, isten shyqqan lıýmınestsenttik shamdardy balalar men oqýshylar kirmeйtin jeke úй-jaйda saqtaйdy. Paйdalanylǵan lıýmınestsenttik shamdardy qoqys jınaйtyn konteйnerlerge tastaýǵa jol berilmeйdi. Paйdalanylǵan lıýmınestsentik shamdardy saqtaý jáne shyǵarý mekeme basshysynyń buйryǵymen jaýapty adamǵa júkteledi. Paйdalanylǵan shamdardy joıý jáne kádege jaratýdy osyndaй qyzmet túrine arnalǵan lıtsenzııasy bar uйymdar júrgizedi.
      91. Obъektilerdiń ǵımarattary ortalyqtandyrylǵan jylytý, jeldetý jáne aýa baptaý júйelerimen jabdyqtalýy tıis.
      92. Ortalyqtandyrylǵan jylytý kózi bolmaǵan jaǵdaйda avtonomdy qazandyqty jáne gaz jylýyn paйdalanýǵa jol beriledi.
      93. Az jınaqtalǵan aýyldyq uйymdardyń bir qabatty ǵımarattarynda pesh qurylǵysyn ornatýǵa jol beriledi. Pesh jaǵý jeke kiretin jeri bar oqshaýlanǵan úй-jaйda júrgiziledi.
      94. As blogynda mehanıkalyq túrde iske qosylatyn jeldetý júйesi kózdeledi. Jylý jáne ylǵal kózi bolyp tabylatyn jabdyqtyń ústinde soryp-shyǵaratyn shatyrlar kózdeledi.
      95. Terezelerdiń konstrýktsııasynda balalar men jasópirimder bolatyn úй-jaйlardy jyldyń kez kelgen ýaqytynda jeldetýdi uйymdastyrý múmkindigi kózdelýi tıis. Terezelerdiń áйnektelýi bútin shynydan jasalýy tıis. Tereze bloktaryn aýystyrý kezinde áйnekteý aýdany saqtalýy nemese úlkeйtilýi tıis. Synǵan áйnekterdi aýystyrý tez arada júrgizilýi tıis.
      96. Ótpeli nemese buryshtyq jeldetýdi balalar bolmaǵan kezde júrgizedi. Ótpeli jeldetýdi dárethana úй-jaйlary arqyly júrgizbeйdi.
      97. Internat uйymdarynyń, damýynda aýytqýy bar balalarǵa bilim berý uйymdaryndaǵy, KBBO-lardaǵy, jetim balalar men ata-anasynyń qamqorlyǵynsyz qalǵan balalarǵa arnalǵan bilim berý uйymdaryndaǵy oйyn, oqý jáne uйyqtaйtyn úй-jaйlarda, sondaй-aq medıtsınalyq pýnkt úй-jaйlarynda aýa temperatýrasyn baqylaý úshin termometrlerdi ornatady.
      98. Oqý úй-jaйlaryn úzilister kezinde, rekreatsııalyq úй-jaйlardy sabaq kezinde jeldetedi. Sabaq bastalǵanǵa deйin jáne aıaqtalǵannan keйin oqý úй-jaйlaryna ótpeli jeldetýdi júzege asyrady.
      99. Stanoktarda jáne mehanızmderde jylý men shańnyń kóp mólsheriniń bólinýimen baйlanysty jumys isteletin sheberhanalardy ishke soryp-syrtqa shyǵaratyn jeldetý júйesimen, jergilikti shańustaǵyshtarmen jáne soryp shyǵarý qurylǵylarymen jabdyqtaйdy. Obъektilerde úй-jaйlardyń ońtaйly mıkroklımattyq jaǵdaйlary (temperatýra, aýa qozǵalysynyń jyldamdyǵy jáne aýanyń salystyrmaly ylǵaldylyǵy) qamtamasyz etiledi.
      100. Jylytý kezeńinde aýanyń mynadaй temperatýrasy kózdeledi:
      1) uйyqtaйtyn jáne oqý úй-jaйlarynda, kabınetterde, zerthanalarda, kitaphanada, mádenı-buqaralyq is-sharalar ótkizetin jáne demalys úй-jaйlarynda, kompьıýter synyptarynda, qyzmettik-turmystyq, kir jýatyn oryndarda + 18 – 22 gradýs Tselьsıй (budan ári – 0C);
      2) tamaqtaný zaldarynda, býfetterde, kıim útikteйtin, keptiretin bólmelerde, qoйmalarda jáne kıim-keshek bólmelerinde +160C;
      3) fızıoterapevt kabınetterinde, ýqalaý kabınetterinde +280C;
      4) medıtsınalyq úй-jaйlarda, oйyn bólmelerinde, kıim aýystyratyn bólmelerde, dárethanalarda +20 – 220C;
      5) oqý sheberhanalarynda, sport zalynda jáne sektsııaly sabaqtardy ótkizýge arnalǵan bólmelerde, rekreatsııalarda, vestıbıýlь men kıim iletin oryndarda, ashanada, kıimder men aıaq kıimderdi keptirý bólmelerinde + 15 – 170C;
      6) sport zalynyń kıim sheshetin ornynda +19 – 230C;
      7) vannasy bar haýyz úй-jaйlarynda +300C;
      8) sebezgi bólmelerinde +250C;
      Úй-jaйlardaǵy aýanyń ońtaйly ylǵaldylyǵy 40 – 50 %-dy, asúйde jáne kir jýatyn bólmelerde 60 – 70 %-ǵa deйin quraйdy.
      101. Jyl saйyn obъektilerde sýmen jabdyqtaý, kárizdeý, elektrmen jabdyqtaý júйelerine, jylytý kezeńiniń bastalýyna qaraй jylytý jáne jeldetý júйelerine oryndalǵan jumystar týraly akt toltyrý arqyly revızııa jáne jóndeý júrgizedi.
      102. Apatty ǵımarattarda jáne úй-jaйlarda ornalasqan obъektilerdi paйdalanýǵa jol berilmeйdi.
      Obъektilerdiń ǵımaraty obъektiniń apattylyǵy týraly quzyretti organdardyń aktisi bolǵan kezde apatty jaǵdaйda dep tanylady.

6. Obъektilerdiń aýmaqtaryn jáne úй-jaйlaryn ustaýǵa jáne
paйdalanýǵa qoйylatyn sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq talaptar

      103. Obъektilerdiń aýmaǵy taza ustalýy tıis.
      104. Sport, oйyn jabdyǵy jáne shaǵyn sáýlet músinderi jumys isteйtin jáne taza qalpynda ustalady. 
      105. Qoqys jınaǵyshtar (konteйnerler) olardyń kóleminiń úshten eki bóligi tolǵan kezde tazartylady.
      106. Barlyq úй-jaйlar taza ustalýy tıis. Medıtsınalyq úй-jaйlardy, as blogyn jáne dárethanalardy kún saйyn dezınfektsııalaý quraldaryn qoldana otyryp tazalaйdy.
      107. Obъektilerde qyzmet kórsetetin personaldyń (tárbıeshilerdiń kómekshileri, tehnıkalyq personal) sany keminde 3 jıyn bolatyn arnaйy kıimi (kostıým nemese halat, oramal, qalpaq, aljapqysh), bólek shkafta saqtalatyn aýystyratyn aıaq kıimi bolady. 
      Dárethanaǵa kirý aldynda halatty sheshedi jáne shyqqan soń qoldy sabynmen muqııat jýady.
      108. Belgilengen tártippen qoldanýǵa ruqsat etilgen qoldanylatyn dezınfektsııalaý eritindileri daйyndalǵan kúnin kórsete otyryp, tańbalanǵan ydystardaǵy nusqaýlyqqa sáйkes daйyndaйdy. Dezınfektsııalaý jáne jýý quraldary jáne olardyń jumys eritindileri balalar men jasóspirimderdiń qoly jetpeйtin oryndarda saqtalýy tıis.
      109. Jınaý múkámmaly (legender, shelekter, jókeler, shúberekter) tańbalanady jáne ár úй-jaйǵa (sanıtarııalyq torap, medıtsınalyq blok, oqshaýlaǵysh, as blogyndaǵy óndiristik úй-jaйlar, tamaq ishý zaldary, rekreatsııalar, ár oqý bólmesi, óndiristik sheberhanalar jáne t.b.) bólek arnalady jáne arnaйy bólingen oryndarda saqtalady. Oqý úй-jaйlarynyń toptary úshin jınaý múkámmalyn paйdalanýǵa jol beriledi.
      110. Barlyq uйymdardyń sanıtarııalyq toraptary úshin jınaý múkámmalynyń sıgnaldy tańbasy bolýy tıis.
      111. Mýzykamen, sportpen jáne gımnastıkamen aйnalysýǵa arnalǵan úй-jaйlarda ár sabaqtan keйin tazalaý júrgizedi.
      112. Balalar men jasóspirimder úshin jańadan satyp alynǵan ónimderdiń (oйynshyqtar, aıaq kıim, kıim, ydys, jeke gıgıena quraldary, mektep jáne jazý quraldary, tósek-oryn jabdyqtary, parfıýmerlik-kosmetıkalyq ónim, jıhaz jáne basq.) sapasyn jáne qaýipsizdigin rastaйtyn qujattary bolýy tıis.
      113. Paйdalanylǵan oйynshyqtardy kún saйyn jumys kúniniń sońynda 2% sabyndy-sodaly eritindini paйdalana otyryp jýady, aǵyp turǵan sýdyń astynda shaıady jáne keptiredi. Qýyrshaqtyń kıimderin lastanýyna baйlanysty jýady jáne útikteйdi. Oйynshyqtardy jýýǵa arnalǵan ydys pen jóke tańbalanady.
      114. Jumsaq oйynshyqtardy paйdalanǵannan keйin kúnniń sońynda oйynshyqtan 25 sm qashyqtyqta bakterıtsıdti shamdarmen 30 mınýt boйy dezınfektsııalaйdy.
      115. Obъektilerde jýý quraldaryn qoldana otyryp, úй-jaйlarǵa kún saйyn ylǵaldy jınaý júrgiziledi:
      1) synyptardy, sheberhanalardy jáne oqý kabınetterin jınaý ár aýysymdaǵy sabaq aıaqtalǵan soń júrgiziledi; 
      2) dálizder men rekreatsııalardy – ár aýysymnyń sabaqtary aıaqtalǵannan keйin;
      3) oйyn zaldaryn – kún sońynda;
      4) tamaq ishý zalyn – ár tamaq ishkennen keйin;
      5) kıim ilinetin oryndar, vestıýbıýlьderdi – ár aýysymnyń sabaqtary bastalǵannan keйin;
      6) sport, gımnastıka zaldaryn – jeldetý arqyly ár sabaqtan keйin;
      7) ǵımarattyń sanıtarııalyq toraptaryn – árbir úzilisten keйin.
      Úй-jaйlardy ylǵaldy jınaýdy (edenderdi jýý) uйymdardyń jumyskerleri júrgizedi.
      116. Infektsııalyq jáne parazıttik aýrýlar jaǵdaйlary tirkelgen kezde epıdemııaǵa qarsy jáne dezınfektsııalaý is-sharalary júrgiziledi.
      117. Tereze áйnekteri, elektr shamdarynyń plafondary jáne soryp-shyǵaratyn jeldetý júйeleriniń jalıýzdi torlary taza qalpynda saqtalady. Jaryqtandyrýshy armatýrany tazalaýǵa jáne terezelerdi jýýǵa tárbıelenýshiler men oqýshylardy tartýǵa jol berilmeйdi.
      118. Dárethanalarda edender, esik tutqalary, kran barashkalary, qoljýǵyshtar jáne ýnıtazdar kún saйyn dezınfektsııalaýǵa jatady. 
      119. Taza jınaý múkámmalyn tańbalanǵan ydysta sharýashylyq shkafta nemese úй-jaйlarda jınaý múkámmalyn óńdeý jáne saqtaýǵa arnalǵan bólmede saqtaйdy. Sanıtarııalyq toraptardy jınaýǵa tárbıelenýshiler men oqýshylardy tartýǵa jol berilmeйdi.
      120. SAQ-ty jınaýdy kún saйyn dezınfektsııalyq quraldaryn qoldana otyryp júrgizedi, qazylǵan shuńqyrdy dezınfektsııalaý 10 kúnde 1 ret júrgizedi. SAQ-ty kóleminiń úshten eki bóliginiń tolýyna baйlanysty, biraq jylyna keminde 1 ret tazartady.
      121. As blogy úй-jaйlaryna, qajet jaǵdaйda uйyqtaйtyn jáne basqa da bólmelerge, jeldetý úshin ashylǵan terezelerge, fortochkalarǵa, framýgalarǵa shybyndardyń jáne masalardyń ushyp kirmeýin boldyrmaý úshin shybyn-shirkeйge qarsy torlardy ornatady. 
      122. Obъektilerde jylyna keminde bir ret ınjenerlik júйelerge, shatyrǵa, qatty jáne jumsaq múkámmalǵa, jıhazǵa, jabdyqqa jáne sanıtarııalyq-tehnıkalyq aspaptarǵa revızııa jáne qajettiligine qaraй jóndeý (aýystyrý) júrgiziledi.
      123. Obъektiler jumys istep turǵan kezde apattyq jaǵdaйlardy joıý boйynsha jumystardy qospaǵanda, kúrdeli jáne basqa da jóndeý jumystaryn júrgizýge jol berilmeйdi.
      124. Uйymda jándikterdiń, egeýquйryqtardyń jáne tyshqan tárizdes kemirgishterdiń bolýyna jol berilmeйdi.

7. Obъektilerde turý jaǵdaйlaryna qoйylatyn
sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq talaptar

      125. Oqýshylar men tárbıelenýshilerdiń turýyna arnalǵan obъektiler ishine-japsarlas salynǵan ǵımarattarda, bólek turǵan ǵımarattarda, sondaй-aq oqý korpýstarymen aralas ornalasýy múmkin.
      126. Internat uйymdarynyń, jetim balalarǵa jáne ata-anasynyń qamqorlyǵynsyz qalǵan balalarǵa arnalǵan uйymdardyń, KBBO-nyń uйyqtaйtyn bólmeleriniń turǵyn aýdany 1 orynǵa keminde 4 m2, polıemıelıt jáne enjar sal aýrýlarynan zardap shekken balalarǵa arnalǵan mektep-ınternattarda keminde 4,5 m2 kózdeledi.
      127. TjKB oqýshylary men JOO stýdentterine arnalǵan jataqhanalarda 1 adamǵa keminde 6 m2 aýdan kózdeledi jáne 1 bólmede 4 adamnan artyq turmaйdy.
      128. Internat uйymdarynyń, jetim balalar men ata-anasynyń qamqorlyǵynsyz qalǵan balalarǵa jáne damýynda aýytqýy bar balalarǵa arnalǵan bilim berý uйymdarynyń, KBBO-nyń, oqýshylar men stýdentterge arnalǵan jataqhanalardaǵy jatyn korpýstarynyń turatyn bólmeleri mynadaй eseppen qatty múkámmalmen jabdyqtalady: 1 adamǵa 1 kereýet, 1 kereýet janyndaǵy týmba, 1 oryndyq, kıimge jáne aıaq kıimge arnalǵan shkaf. Ár bólmede jazý ústeli kózdeledi. Uйyqtaйtyn bólmelerde 7 jastan bastap qyz jáne ul balalardyń jeke turýy kózdeledi.
      129. Uйyqtaйtyn bólmelerdegi kereýetter olardyń uzyn jaǵynyń arasynda 0,65 m, syrtqy qabyrǵadan keminde 0,6 m, jylytý quraldarynan 0,2 m, eki kereýettiń bas jaqtarynyń arasynda 0,2 m, kereýetter arasyndaǵy ortalyq ótý eni keminde 1,0 m qashyqtyq saqtala otyryp ornalastyrylýy tıis.
      130. Jataqhanalardaǵy jáne jatyn korpýsyndaǵy qosalqy jáne sanıtarııalyq-turmystyq úй-jaйlar (dárethanalar, qoljýǵyshtar, sebezgi, kir jýatyn oryndar, kıim útikteйtin oryndar, kıim keptirý bólmeleri, kıimder men aıaq-kıimderdi tazalaý bólmeleri, ortaq asúйler) osy Sanıtarııalyq qaǵıdalardyń normalaryna sáйkes birinshi qabatta kózdeledi.
      131. TjKB jáne JOO jataqhanalary qabattaryndaǵy asúйler turmystyq tońazytqyshtarmen, peshtermen, jýǵyshtarmen, ústel-shkaftarmen, ydys-aıaqqa arnalǵan shkaftarmen, qajet bolǵanda oryndyqtarmen nemese tabýretkalarmen jabdyqtalady. Jabdyq mynadaй eseppen ornatylady: 5 adamǵa gaz peshiniń 1 konforkasy, 3 adamǵa elektr peshiniń 1 konforkasy, 8 adamǵa 1 jýǵysh jáne 1 ústel-shkaf, 6 – 8 adamǵa 1 turmystyq tońazytqysh.
      132. Bir jatyn orynǵa tósek jabdyqtarynyń úsh jıyntyǵy kózdeledi. Internat uйymdarynda, jetim balalar men ata-anasynyń qamqorlyǵynsyz qalǵan jáne damýynda aýytqýy bar balalarǵa arnalǵan bilim berý uйymdarynda, KBBO-da barlyq tósek jabdyqtary (matrastar, jastyqtar, kórpe) tańbalanady; jınalmaly kereýetterdi paйdalanǵan kezde tósek jabdyqtary (jaйma, jastyqtyń tysy, kórpeniń tysy) tańbalanady.
      133. Jalpy bilim beretin, mamandandyrylǵan jáne arnaйy ınternat uйymdarynyń, ınternat uйymdaryndaǵy jatyn korpýstarynyń, jetim balalar men ata-anasynyń qamqorlyǵynsyz qalǵan jáne damýynda aýytqýy bar balalarǵa arnalǵan bilim berý uйymdarynyń, KBBO-nyń turǵyn keshenindegi sanıtarııalyq aspaptar sany osy Sanıtarııalyq qaǵıdalarǵa 
3-qosymshaǵa sáйkes kózdeledi.
      TjKB oqýshylaryna arnalǵan stýdenttik jataqhanalarda 4 – 6 adamǵa 1 sebezgi, 1 qoljýǵysh jáne 1 ýnıtaz jáne 50 adamǵa 1 bıde ornatylady. Áйelderdiń jeke gıgıenasy kabınasy 50 adamǵa 1 kabınadan kózdeledi jáne birtindep aǵatyn sebezgimen, ýnıtazben, sebezgimen jáne qoljýǵyshpen jabdyqtalady.
      134. Balalar táýlik boйy bolatyn obъektilerde olardy jýyndyrý tósek jabdyqtary, ish kıimdi jáne súlgilerdi bir mezette aýystyra otyryp, jeti kúnde keminde bir ret grafık boйynsha júzege asyrylady. 
      135. Kıim-keshekterdi jýý kir jýatyn obъektide iske asyrylýy tıis, ol bolmaǵan jaǵdaйda basqa kir jýatyn oryndarda shart boйynsha jýýdy uйymdastyrýǵa jol beriledi. Infektsııalyq aýrýmen aýyratyn naýqastardyń kıim-keshekteri jýý aldynda tańbalanǵan vannalarda dezınfektsııalanýǵa jatqyzylady.
      136. Tósek jabdyqtaryn, súlgilerdi aýystyrý lastanýyna qaraй, biraq aptasyna bir retten sıretpeй júrgiziledi. Las kıim-keshek kir jýatyn bólmege (kleenkaly jáne mata) qaptarmen jetkiziledi. Matadan tigilgen qaptar jýýǵa tapsyrylady, kleenkaly qaptar sabyndy-sodaly eritindimen óńdeledi. Taza kıim jýylǵan qappen jetkiziledi. 
      137. Artyq tósek jabdyqtaryn, jańa jáne eski kıim men aıaq-kıimderdi, qatty múkámmaldy saqtaý úshin qoйmalar kózdeledi.
      138. Kir jýatyn bólmeni ornalastyrý kezinde taza jáne las kıim-keshektiń qarama-qarsy aǵymy bolmaýy tıis.
      139. Internat uйymdarynda, jetim balalar men ata-anasynyń qamqorlyǵynsyz qalǵan balalarǵa arnalǵan bilim berý uйymdarynda, damýynda aýytqýy bar balalarǵa arnalǵan bilim berý uйymdarynda tósek jabdyqtary, súlgiler, jeke gıgıena zattary (tis shetkasy, taraq, ysqysh) ár balaǵa jeke bólinedi. Jeke tis shetkalary qoljýǵyshtarda ashyq uıashyqtarda saqtalady.

8. Obъektilerde tamaqtandyrýdy uйymdastyrýǵa qoйylatyn
sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq talaptar

      140. Oqýshylarǵa bilim berý obъektilerindegi qoǵamdyq tamaqtandyrý uйymdary mynalarǵa bólinedi:
      1) óndiristik shıkizatty satyp alýdy, aspazdyq taǵam óndirýdi, olarmen bilim beretin mekemelerdiń ashanalaryn jabdyqtaýdy júzege asyratyn mektep tamaqtandyrýdyń bazalyq uйymdary (mektep tamaqtandyrý kombınattary, mekteptik-bazalyq ashanalar);
      2) jartylaй fabrıkattardan tamaq jáne aspazdyq buйymdar daйyndaýdy jáne olardy ótkizýdi júzege asyratyn ashanalar-daйyndaý aldyndaǵy bólmeler;
      3) apta kúnderi boйynsha ártúrli as mázirine sáйkes tamaq daйyndaйtyn jáne (nemese) ótkizetin azyq-túlik shıkizatymen nemese jartylaй fabrıkattarmen jumys isteйtin obъektilerdiń ashanalary;
      4) daйyn tamaqty, aspazdyq, unnan jasalǵan kondıterlik buйymdardy ótkizýdi júzege asyratyn býfetter, býfetter-taratý oryndary.
      141. Tamaqtaný obъektilerinde turýǵa, qoǵamdyq tamaqtanýmen baйlanysy joq jumystar men qyzmetterdi oryndaýǵa, sondaй-aq janýarlar men qustardy ustaýǵa jol berilmeйdi.
      142. Balalar men jasóspirimderdi tárbıeleý men bilim berý obъektilerinde shıkizatpen nemese jartylaй fabrıkatpen jumys isteйtin as blogy kózdeledi. As blogyn 2-qabattan joǵary ornalastyrmaйdy. As blogyn 2-qabatta ornalastyrý kezinde ónimdi tasymaldaý úshin júk kóteretin lıft jabdyqtalady.
      143. Shıkizatpen jumys isteйtin as blogynyń quramyna mynalar kiredi: ystyq tseh, taratý bólmesi, salqyndatý tsehy (nemese shartty aйmaq), et-balyq tsehy, kókónis tsehy, ashana ydystaryn jýatyn jáne jeke as úй ydystaryn jýatyn bólme, qurǵaq ónimderdi saqtaйtyn qoйma, kókónisterdi saqtaйtyn qoйma, tońazytqysh jabdyǵy bar 
tez buzylatyn ónimderdi saqtaýǵa arnalǵan úй-jaй, júk tıeйtin bólme, personaldyń bólmesi, kıim aýystyratyn oryn, personalǵa arnalǵan sebezgi jáne dárethana. 
      144. As blogy úй-jaйlarynyń kólemdi-josparlaý jáne konstrýktıvtik sheshimderimen shıki ónimniń, shıki jartylaй fabrıkattardyń jáne daйyn ónimmen, paйdalanylǵan ydystyń taza ydyspen, kelýshiler men personaldyń aralasýyn boldyrmaйtyn tehnologııalyq protsesterdiń júйeliligi kózdeledi. 
      145. Jartylaй fabrıkattarmen jumys isteйtin as bloktarynda mynalar kózdeledi: daйyndaýǵa deйingi (jartylaй fabrıkattar men daйyn ónimdi óńdeýge arnalǵan aйmaqtarǵa shartty bólingen) bólme, sýsymaly ónimderdi saqtaý bólmesi, ashana jáne asúй ydystaryn jýatyn oryn, tońazytqysh jabdyǵy bar úй-jaй, tamaq taratatyn bólme, personalǵa arnalǵan úй-jaй, personalǵa arnalǵan sebezgi jáne dárethana.
      146. Qurǵaq ónimderdi, kókónisterdi saqtaйtyn qoйma salqyndatylatyn kameralar as úйden oqshaýlanady, ydys jýatyn úй-jaйlardyń, sebezgilerdiń jáne sanıtarııalyq toraptardyń, sondaй-aq baspaldaqtary bar óndiristik úй-jaйlardyń astyndaǵy úй-jaйlarǵa ornalastyrmaйdy.
      147. Shıkizatpen jumys isteйtin, ónimdiligi az (50 otyratyn orynǵa deйin) as blogynda úй-jaйlar jıynyn: tamaq taratý aйmaǵy men ashana jáne asúй ydystaryn jýý aйmaǵyn (araqabyrǵamen bólingen) bóle otyryp, ystyq tsehty, tamaq daйyndaйtyn tsehty, kókónisti saqtaý aйmaǵyn bóle otyryp, sýsymaly ónimder qoйmasyn, personalǵa arnalǵan dárethanany qysqartýǵa jol beriledi.
      148. Halyqtyń sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq salaýattylyǵy salasyndaǵy memlekettik organnyń vedomstvasynyń kelisimi boйynsha bilim berý uйymdaryna Qazaqstan Respýblıkasynyń 
zańnamasynda belgilengen talaptarǵa sáйkes olardyń talaptarǵa sáйkestigi týraly sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq qorytyndysy bolǵan kezde mektep tamaqtandyrýdyń bazalyq uйymdarynan (mektep tamaqtandyrý kombınattary, mekteptik-bazalyq ashanalar jáne taǵy basqalary) jáne qoǵamdyq tamaqtandyrý uйymdarynan jartylaй fabrıkattardy jetkizýge jol beriledi. 
      149. Býfetterde taǵamdardy, aspazdyq buйymardy satýdy, sondaй-aq ystyq sýsyndar men jekelegen taǵamdardy daйyndaýdy iske asyrýǵa múmkindik beretin úй-jaйlar jáne jabdyq jıyny kózdeledi.
      150. Aýyldyq eldi mekenderde ornalasqan jalpy bilim berý uйymdarynyń as bloktarynda tıptik ashanalardy uйymdastyrýǵa arnalǵan jaǵdaйlar bolmaǵan jaǵdaйda halyqtyń sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq salaýattylyǵy salasyndaǵy memlekettik organnyń vedomstvasymen kelisim boйynsha úй-jaйlardyń qysqartylǵan jıyny: qoйma úй-jaйlary, shıkizat daйyndaý, tamaq daйyndaý, daйyn ónimdi taratý jáne ashana men asúй ydystaryn jýý aйmaqtary bar asúй jáne personalǵa arnalǵan bólme nemese bólingen oryn kózdeledi. 
      151. Tehnologııalyq, tońazytqysh jáne jýý jabdyqtaryn ornalastyrý tamaqty daйyndaý aǵymdylyǵyn esepke ala otyryp júzege asyrylady. 
      152. Shıki jáne daйyn ónimder bólek saqtalady. 
      Tamaq ónimderin saqtaý kezinde «taýar kórshilestigi» prıntsıpin saqtaýdy qamtamasyz etedi.
      153. Mektepke deйingi shaǵyn ortalyqtarda balalar toppen tamaqtanady.
      154. Tamaqtaný zalynyń aýdany bir orynǵa keminde 0,8 m2 esebinen kózdeledi.
      155. Óndiristik tsehtarda aralastyrǵyshtar arqyly sýyq jáne ystyq sý keltirilgen, syйymdylyǵy jetkilikti óndiristik jýǵyshtar ornatylady.
      156. Ashanada qoljýǵyshtardy edennen 0,7 m-den aspaйtyndaй bıiktikte ornatý kózdeledi. 
      Qoljýǵyshtardyń janyna (eki qoljýǵyshqa keminde 1) elektr súlgi ornatylady nemese bir ret qoldanylatyn súlgi paйdalanylady.
      157. Shamdarda qorǵanysh armatýrasy bolady, plıtalardyń, tehnologııalyq jabdyqtyń jáne bólshekteý ústelderiniń ústine ornalastyrýǵa jol berilmeйdi.
      158. Óndiristik, qoйmalyq jáne ákimshilik-turmystyq as blogy úй-jaйlarynyń jabdyǵynyń tizbesi osy Sanıtarııalyq qaǵıdalarǵa 
5-qosymshaǵa sáйkes jabdyqtalady.
      159. Jabdyq, óndiristik ústelder, múkámmal, ydys-aıaq, ydys tamaq ónimderimen janasýǵa ruqsat etilgen, jýý jáne dezınfektsııalaý quraldarynyń áserine tózimdi materıaldardan daйyndalady jáne tamaq ónimderimen janasatyn materıaldar úshin qaýipsizdik talaptaryna jaýap beredi.
      160. Tamaqtaný zaldary jýý jáne dezınfektsııalaý quraldaryn qoldana otyryp, olarǵa óńdeý júrgizýge múmkindik beretin jabyny bar jıhazben jabdyqtalady.
      161. Qandaй da bir tehnologııalyq jáne tońazytqysh jabdyǵy isten shyqqan jaǵdaйda, as mázirine ózgerister engiziledi.
      162. Qoйmalardaǵy tamaq ónimderin saqtaýǵa arnalǵan stellajdardyń jáne taýarlardyń astyna qoıatyn tuǵyrlardyń tómengi sóreleriniń bıiktigi edennen keminde 15 sm bıiktikte kózdeledi. 
      163. Ashanalar bir otyratyn orynǵa keminde úsh jıyn esebinen ashana ydysymen jáne aspaptarmen qamtamasyz etilýi tıis.
      164. Tamaqtanýdy uйymdastyrý kezinde tamaq ónimderimen janasatyn materıaldar úshin qaýipsizdik talaptaryna saй keletin farfordan, faıanstan jáne shynydan jasalǵan ydystar (tárelkeler, tabaqshalar, tostaǵandar, bokaldar) paйdalanylady. Daйyn tamaqtardy daйyndaýǵa jáne saqtaýǵa arnalǵan ashana aspaptary (qasyq, shanyshqy, pyshaqtar), ydystar tot baspaйtyn bolattan nemese materıaldyń gıgıenalyq qasıetteri boйynsha uqsas materıaldan bolýy tıis.
      165. Shıki jáne daйyn ónimderdi bólek saqtaý, olardy tehnologııalyq óńdeý jáne taratý úshin mynadaй bólek jáne tańbalanǵan jabdyq, bólshekteý múkámmaly, asúй ydysy paйdalanylady:
      1) tańbasy bar óndiristik ústelder: shıki et «ShE», shıki balyq «ShB», shıki kókónis «ShK», «nan», daйyn ónim «DÓ», «qamyr»;
      2) bólshekteý múkámmaly (bólshekteýge arnalǵan taqtaй jáne pyshaqtar): shıki et «ShE», pisken et «PE», shıki balyq «ShB», pisken balyq «PB», shıki kókónis «ShK», pisken kókónis «PK», «nan», «gastronomııa», «askók»;
      3) tańbasy bar asúй ydystary: «I taǵam», «II taǵam», «III taǵam», «sút», «jumyrtqalardy óńdeýge arnalǵan», shıki et «ShE», shıki kókónis «ShK», shıki balyq «ShB», «daйyn ónimge arnalǵan», «shıki ónimge arnalǵan».
      Bólshekteý múkámmalyn jáne as úй ydystaryn tańbasyna sáйkes maqsaty boйynsha qoldanady.
      166. Pishini ózgergen, jıekteri synǵan, syzattary, synyqtary bar, emaly zaqymdanǵan as úй jáne ashana ydystaryn; alıýmınıйden jasalǵan ashana aspaptaryn; plastmassadan jáne syǵymdalǵan juqa taqtaйdan jasalǵan bólshekteý taqtaйlaryn; syzattary bar jáne mehanıkalyq zaqymdalǵan bólshekteý taqtaйlaryn jáne usaq múkámmaldy paйdalanýǵa jol berilmeйdi.
      167. Et jáne balyqty qasaptaýǵa arnalǵan bólshekteý taqtaйlary, naýalar tesikteri jáne sańylaýlary joq tamaq ónimderimen janasýǵa arnalǵan materıaldardan daйyndaйdy.
      Etti qasaptaýǵa arnalǵan qalypty arnaйy tuǵyryqqa ornatady jáne kún saйyn jumys aıaqtalǵan soń tazartady jáne betine tuz sebedi. Qalyptyń betin júйeli túrde súrgileйdi jáne jonady.
      168. Daйyn tamaqty (ónimderdi) jetkizý (tasymaldaý) úshin ishki beti tamaq ónimderimen janasý úshin ruqsat etilgen materıaldardan jasalǵan ydystar (syйymdylyqtar) paйdalanylady. Daйyn ystyq tamaqty jetkizý úshin arnaйy ızotermııalyq ydystar qoldanylady.
      169. As blogynyń óndiristik jáne basqa da úй-jaйlary, óndiristik jabdyq jáne múkkámal (shkaftar, ústelder, stellajdar), sanıtarııalyq-tehnıkalyq jabdyq jumys jaǵdaйynda jáne taza ustalady. Tamaq ónimderin edende saqtaýǵa jol berilmeйdi.
      170. Tamaqtaný zaldaryn jınaýdy árbir tamaq ishkennen keйin júrgizedi. Tamaqtaný ústelderin arnaйy bólingen shúberekti, taza jáne paйdalanylǵan shúberekke arnalǵan tańbalanǵan ydysty qoldana otyryp, jýý quraldary qosylǵan ystyq sýmen jýady. Shúberekti paйdalanǵannan keйin jýý quraldaryn qosa otyryp jýady, dezınfektsııalaйdy nemese qaйnatady, shaıady, keptiredi jáne taza shúberekke arnalǵan ydysta saqtaйdy.
      171. As úй ydysyn ashana ydysynan bólek jýý kózdeledi. Jýý úй-jaйlarynda ydystar men múkámmaldy jýý qaǵıdalary týraly nusqaýlyq ilinedi. 
      172. Ashana jáne as úй ydystaryn jýýǵa arnalǵan jýǵyshtyń (qazan jýǵyshtyń) kólemi paйdalanatyn ydystardy tolyqtaй batyryp qoıýǵa múmkindik beretin jetkilikti bolady, kólemdik syйymdylyǵynyń tańbasy bolady jáne tyǵyndarmen qamtamasyz etiledi. Jýý jáne dezınfektsııalaý quraldaryn dozalaý úshin ólshegish ydys paйdalanylady.
      173. As úй ydystaryn jýý - 2 sektsııaly jýǵyshta, ashana ydystary – 3 sektsııaly jýǵyshta, sháй ishýge arnalǵan ydystar – 2 sektsııaly jýǵyshta iske asyrylady. 
      Aýyldyq jerlerdegi kárizdenbegen aýdandarda jáne 50 oryndyq as bloktarynda as úй ydystaryn jýýǵa arnalǵan kólemi tolyq batyryp turýǵa jetkilikti, bir sektsııaly jýý vannasyn ornatýǵa jol beriledi. 
      100 oryndyq tamaqtaný zaly bar taǵam bloktarynda ashana jáne sháй ishýge arnalǵan ydystardy jýatyn 3 sektsııaly jýǵyshty ornatýǵa jol beriledi. 100 orynnan artyq tamaqtaný zaly bar taǵam bloktarynda ydys jýatyn mashınany ornalastyrý kezinde 3 sektsııaly jýǵyshty ornatý kózdeledi. 
      174. Arnaйy jýý mashınalarynda ashana ydystaryn jýý olardy paйdalaný jónindegi nusqaýlyqqa sáйkes júrgiziledi. 
      175. Úsh sektsııaly vannalarda ashana ydystaryn qolmen jýý kezinde mynadaй tártip saqtalady:
      1) tamaq qaldyqtaryn mehanıkalyq tazartý;
      2) vannanyń birinshi sektsııasynda + 450S tómen emes temperatýrada jýý quraldary qosylǵan sýda jýý; 
      3) vannanyń ekinshi sektsııasynda + 450S tómen emes temperatýrada jáne vannanyń birinshi sektsııasyna qaraǵanda 2 ese az mólsherde az jýý quraldary qosylǵan sýda jýý; 
      4) vannanyń úshinshi sektsııasynda ydysty +650S tómen emes temperatýrada ystyq aǵyndy sýmen shaıý; 
      5) torlarda, sórelerde jáne stellajdarda tóńkerilgen kúйinde keptirý.
      176. Arnaйy jýǵysh orny men aǵyndy sý joq bolǵan kezde ydystardy úsh legende (legenniń kólemi keminde 10 lıtr) jýý quraldaryn qosa otyryp, ystyq sýda jýady, taza ydystar ystyq sýmen shaйylady, keйin keptiriledi.
      177. Ashana aspaptaryn saqtaýǵa arnalǵan syйymdylyqtardy + 450S tómen emes temperatýrada jýý quraldaryn qoldana otyryp, ystyq sýǵa jýady.
      178. Taza as úй ydysyn jáne múkámmaldy edennen keminde 0,5 m bıiktiktegi stellajdarda; ashana ydystaryn shkaftarda nemese torlarda; ashana aspaptaryn tutqasyn joǵary qaratyp saqtaйdy, olardy tabaqtarda shashylǵan kúйde saqtaýǵa jol berilmeйdi.
      179. Tehnologııalyq jabdyqty óńdeýdi kún saйyn onyń lastanýyna baйlanysty jáne jumys kúniniń sońynda arnaйy bólingen shúberekpen jáne syйymdylyqta júrgizedi. 
      180. Bólshekteý taqtaйlaryn jáne usaq aǵash múkámmalyn jýýdy as úй ydysyna arnalǵan jýý bólimshesinde (tsehta) jýý quraldaryn qosa otyryp, +450S tómen emes temperatýrada ystyq sýda júrgizedi, +650S tómen emes temperatýrada ystyq sýmen shaıady da, qaйnap turǵan sýmen jıditedi, sodan keйin stellajdarda qyrynan turǵyzyp keptiredi. Óńdegennen jáne keptirgennen keйin bólshekteý taqtaйlaryn jáne pyshaqtardy tańbalanǵan arnaйy kassetalarda (taqtaйlardy qyrynan) saqtaйdy, tıisti óndiristik ústelderge (qyrynan) tikeleй saqtaýǵa jol beriledi. Olardy ústi-ústine qoйyp saqtaýǵa jol berilmeйdi.
      181. Ydys jýýǵa arnalǵan shetkalar men shúberekti paйdalanǵannan keйin tazartady, jýý quraldaryn qosa otyryp, +450S tómen emes temperatýrada ystyq sýǵa batyryp qoıady, dezınfektsııalaйdy (nemese 15 mınýt qaйnatady), aǵyndy sýmen shaıady, keptiredi jáne arnaйy ydysta saqtaйdy. 
      182. Kúrdeli jınaýdy jýý jáne dezınfektsııalaý quraldaryn qoldana otyryp jáne epıdemıologııalyq kórsetilimder boйynsha aйyna bir ret (qabyrǵalardy, jabdyqty, áйnektiń ishki betterin, jaryqtandyrý apparatýrasyn, as úй jáne ashana ydystaryn, ydysty jáne múkámmaldy jýý) júrgizedi.
      183. Aq jáne qara nan bólek (ár túrli sórelerde saqtaýǵa jol beriledi) jeldetýge arnalǵan esiginde sańylaýy bar shkafta saqtalady, tómengi sóreniń edennen qashyqtyǵy keminde 35 sm bolady. Shkaftardyń sórelerin nannyń untaǵynan arnaйy shetkalarmen tazartady jáne 1%-dyq ashanalyq sirke sý eritindisin qoldana otyryp, shúberekpen súrtedi.
      184. Tamaq qaldyqtaryna arnalǵan tańbalanǵan («tamaq qaldyqtary») ydystardyń qaqpaǵy bolady, arnaйy bólingen orynda saqtaйdy jáne olardyń 2/3 kólemi tolýyna baйlanysty qaldyqtardan bosatylady, jýý quralynyń eritindisimen jýady. 
      185. Tamaq qaldyqtaryn as blogynyń taratý nemese óndiristik úй-jaйlary arqyly shyǵarýǵa jol berilmeйdi.
      186. Tamaq ishý arasyndaǵy aralyq 3,5 – 4 saǵattan aspaýy tıis. 
      187. Oqýshylar men tárbıelenýshilerdi tárbıeleý men bilim berý obъektilerinde balalardy tamaqtandyrý normalary («brýtto» massasynda) «Áleýmettik kómek kórsetiletin azamattarǵa áleýmettik kómektiń mólsherin, kózderin, túrlerin jáne ony berý qaǵıdalaryn bekitý týraly» Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń 2012 jylǵy 12 naýryzdaǵy № 320 
qaýlysymenreglamenttelgen.
      188. Jalpy bilim beretin jáne ınternat uйymdarynda, jetim balalar men ata-anasynyń qamqorlyǵynsyz qalǵan balalarǵa arnalǵan bilim berý uйymdarynda, damýynda aýytqýy bar balalarǵa arnalǵan bilim berý uйymdarynda, KBBO-da perspektıvaly maýsymdyq (jaz-kúz, qys-kóktem) eki aptalyq mázir jasalady. Ystyq taǵamnyń mázirinde jeke tamaq ishý (tańerteńgi as, túski as, besindik as, keshki as) boйynsha ystyq tamaqty, aspazdyq, unnan jasalǵan, kondıterlik jáne nan-toqash ónimderin bólý kózdeledi.
      Mázir daйyndaý kezinde oqýshylardyń jalpy bilim berý uйymdarynda bolý uzaqtyǵy, jas sanaty jáne bilim alýshylardyń fızıkalyq júktemesi, sonymen qatar ulttyq dástúrler jáne aйmaqta óndirilgen otandyq ónimderdiń túrleri eskeriledi. Balalar jáne jasóspirimderdi tamaqtandyrý ratsıonynda vıtamındik-mıneraldyq keshenmen baйytylǵan ónimder eskeriledi.
      189. Jalpy bilim beretin uйymdarda birinshi aýysymdaǵy oqýshylar úshin 1-2 ret tamaqtandyrý – ekinshi tańǵy as nemese ekinshi tańǵy as pen túski as, 2-aýysymdaǵy oqýshylar úshin – besindik, uzartylǵan kún toby úshin ekinshi tańǵy as, túski as jáne besindik as kózdeledi. Balalar táýlik boйy bolatyn kezde keminde 5 ret tamaqtaný kózdeledi. 
      190. Shyǵarylatyn ónimniń perspektıvaly máziri jáne assortıment tizbesi as blogyn paйdalanýǵa berý kezinde, odan ári qaйta jańartý júrgizilgennen keйin, as blogynyń beйini nemese óndiristik protsesi ózgergen kezde, sondaй-aq buryn bekitilgen assortımentke ózgerister men tolyqtyrýlar engizý kezinde halyqtyń sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq salaýattylyǵy salasyndaǵy memlekettik organnyń vedomstvasymen kelisiledi. 
      191. Balalar men jasóspirimder táýlik boйy bolatyn uйymdarda (ınternattyq uйymdar, jetim balalar men ata-ananyń qaraýynsyz qalǵan balalarǵa arnalǵan bilim berý uйymdarynda, damýynda aýytqýy bar balalarǵa arnalǵan bilim berý uйymdarynda, KBBO), sondaй-aq balalar men jasóspirimderdi bıýdjet negizinde tamaqtandyrýdy iske asyratyn uйymdarda kún saйyn tamaqtanatyn balalar men jasóspirimderdiń sany kórsetilgen mázir-taratý paraǵy, jas ereksheligine, sondaй-aq árbir taǵam boйynsha ónimderdiń shyǵystaryna baйlanysty portsııanyń massasyn grammen kórsete otyryp («brýtto» salmaǵynda) taǵam tizbesi jasalady. 
      Jas ereksheligine baйlanysty grammǵa shaqqandaǵy portsııalardyń usynylatyn massasy osy Sanıtarııalyq qaǵıdalarǵa 
6-qosymshada kórsetilgen. 
      192. Tamaqtanýdyń is júzindegi ratsıony bekitilgen perspektıvaly mázirge sáйkes kelýi tıis. Osy sanıtarııalyq qaǵıdalarǵa 
7-qosymshaǵa sáйkes ónimderdi almastyrýǵa jol beriledi.
      193. Tamaq daйyndaý taǵamǵa kiretin ónimderdiń tizbesi, olardyń grammdaǵy massasy («brýtto»), salmaǵy «netto», daйyn taǵam (taǵamnyń shyǵysy), hımııalyq quramy (grammen), qunarlyǵy, taǵamdy daйyndaý tehnologııasy týraly málimetter kórsetilgen tehnologııalyq kartalarǵa sáйkes taǵamdar kartotekasyn paйdalana otyryp júrgizilýi tıis.
      194. Mázirde birdeй taǵamdardy nemese aspazdyq ónimderdi bir kúnde nemese kelesi 2 – 3 kúnde qaйtalaýǵa jol berilmeйdi.
      195. Kún saйyn tamaqtaný ratsıonyna et, sút, sary maй jáne ósimdik maйy, qara bıdaй jáne (nemese) bıdaй nany, kókónister jáne qant qosylady. Balyq, jumyrtqa, irimshik, súzbe, taýyq eti 2 – 7 kúnde 1 ret qosylady.
      196. Balalar men jasóspirimderdiń táýlik boйy bolatyn obъektilerinde tańǵy as, jalpy bilim beretin uйymdardyń 1-aýsymyndaǵy oqýshylardyń ekinshi tańǵy asy ystyq tamaqtan (birinshi jáne ekinshi) jáne ystyq sýsynnan turady. Balalar jáne jasóspirimderdiń tolyq fızılogııalyq qajettilikterine sáйkes tańǵy asqa sary maй, irimshik, jumyrtqa qosylǵan býterbrod, shyryndar men jemister qosýǵa jol beriledi. 
      Túski as salat, birinshi, ekinshi (negizgi ystyq tamaq etten, balyq nemese taýyqtan jasalady) jáne úshinshi (kompot, kıselь, shaй) tamaqtan turady. Pisirilgen jáne jas kókónisterden ońaй jasalatyn salattar daйyndalady. Besinde kremsiz kondıterlik ónimmen nemese toqashpen birge sýsyndy (sút, qyshqyl sút ónimderi, kıselь, shyryn) as mázirine qosady.
      Keshki as kókónis (súzbe) taǵamynan nemese botqadan; negizgi ekinshi tamaqtan (et, balyq nemese taýyq), sýsynnan (shaй, shyryn, kıselь) turady. Ekinshi keshki as retinde qosymsha jemis-jıdekterdi nemese qyshqyl sút ónimderin jáne kremsiz kondıterlik ónimderdi nemese toqashtardy qosady. 
      197. Tamaqtaný zalynda bilim beretin mekemeniń basshysy bekitken, tamaqtardyń ataýy, retseptýralar jınaqtaryna sáйkes siltemesi bar retseptýraǵa árbir taǵamnyń shyǵýy men qunarlyǵy kórsetiletin mázir kún saйyn ilinýge tıis. Mázirde kórsetilgen taǵamdar men aspazdyq ónimderdiń ataýlary paйdalanylǵan retseptýralar jınaqtarynda kórsetilgen ataýlaryna sáйkes kelýleri tıis. 
      198. Tamaq ónimderin jáne azyq-túlik shıkizatyn qabyldaý osy Sanıtarııalyq qaǵıdalarǵa 
8-qosymshanyń 1-nysanyna sáйkes derekterdi tamaq ónimderi men azyq-túlik shıkizatynyń brakeraj jýrnalyna kirgize otyryp, olardyń sapasy jáne qaýipsizdigin kýálandyratyn qujattary bolǵan jaǵdaйda júzege asyrylady.
      Ónimniń sapasy men qaýipsizdigin kýálandyratyn qujattar qoǵamdyq tamaqtandyrý uйymynda saqtalady.
      199. Tamaq ónimderin 
tasymaldaý sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq qorytyndysy bar avtokólikpen júrgiziledi. Ekspedıtordyń arnaйy kıimi bolýy jáne Qazaqstan Respýblıkasynyń zańnamasyna sáйkes medıtsınalyq tekserip-qaraýdan ótýge tıis
      200. Tamaq ónimderin satyp alatyn oryndar bilim beretin uйymdardan keminde 500 metrden aspaйtyn radıýsta ornalasqan kezde ónimderdi qol júgimen jetkizýge jol beriledi (50 otyratyn orynnan aspaйtyn). Tasymaldaý kezinde jetkiziletin ónimniń buzylýy men lastanýyn boldyrmaйtyn jaǵdaй qamtamasyz etilýi tıis.
      201. Balalar men jasóspirimder taǵamyna kórsetilgen ónimniń sapasy men qaýipsizdigin rastaйtyn zerthanalyq-qural-saйmandyq zertteýler nátıjeleri bolǵan kezde, aýyl sharýashylyǵy maqsatyndaǵy uйymdarda, bilim berý uйymdaryndaǵy oqý-tájirıbelik jáne baqsha ýchaskelerinde, jylyjaйlarda ósirilgen ósimdikten alynǵan azyq-túlik shıkizatyn paйdalanýǵa jol beriledi.
      202. As blogy úй-jaйlaryna balalar men jasóspirimderdiń kirýine jáne olardy taǵamdar daйyndaýmen, kókónisti tazalaýmen, daйyn tamaqty taratýmen, nan kesýmen, ydys jýýmen, óndiristik úй-jaйlardy tazalaýmen baйlanysty jumystarǵa tartýǵa jol berilmeйdi. 
      203. Shıki ónimderdi (tazalanbaǵan kókónisti, etti, balyqty) óńdeý úshin bólek jýǵysh vannalar kózdeledi. Osy maqsattar úshin as úй nemese ashana ydystaryn jýýǵa arnalǵan vannalardy, qol jýýǵa arnalǵan qoljýǵyshty paйdalanýǵa jol berilmeйdi.
      204. Balyqty óndiristik ústelderde nemese 1 lıtr sýǵa 7 – 10 g esebimen tuz qosa otyryp, +120S-tan aspaйtyn temperatýradaǵy sýda jibitedi. Bekire tuqymdas balyqty jáne jon etin sýda eritý usynylmaйdy.
      205. Et, jartylaй fabrıkattar, balyq jáne basqa da ónimder ekinshi ret muzdatylmaйdy jáne birinshi óńdeýden keйin jyly óńdeýden ótedi. Jibitilgen ónimdi saqtaýǵa jol berilmeйdi.
      206. Jumyrtqalar óńdeýdi tańbalanǵan ydysta júrgizedi. Jumyrtqalardy óńdeý olar eritindige tolyq batyrylǵan jaǵdaйda, mynadaй tártippen júrgiziledi:
      1) óńdeý - kalьtsıйlengen sodanyń 1 – 2%-dyq jyly eritindisinde;
      2) óńdeý - keminde 5 mınýt boйy aǵyndy sýmen shaıý.
      207. Konservilengen ónimderdiń jeke qaptamasyn ashý aldynda aǵyndy sýmen shaıady.
      208. Sýsyndardy quıý tikeleй tutynýshynyń ydysyna (staqandarǵa, bokaldarǵa) júzege asyrylady, taratý aldynda ortaq ydysqa quıýǵa jol berilmeйdi. 
      209. Tazartylǵan túrde pisirýge jatatyn taǵamdarda, kókónisterde vıtamınderdiń saqtalýyn qamtamasyz etý úshin tikeleй qaйnatý aldynda tazalaйdy jáne tuzdy sýda qaйnatady (qyzylshadan basqasyn).
      210. Tazartylǵan kartopty jáne basqa da kókónisterdi 2 saǵattan artyq salqyn sýda uzaq ustap, aldyn ala daйyndaýǵa jol berilmeйdi. Salatqa arnap pisirilgen kókónister + 2 – 40S temperatýrada 6 saǵattan asyrmaй tońazytqyshta saqtalýy tıis.
      211. Salat daйyndaýǵa arnalǵan shıki kókónister men askókti keйinnen termııalyq óńdeýden ótkizbeй, 3%-dyq sirke sý qyshqyly eritindisinde nemese keйinnen salqyndatylǵan qaйnaǵan sýmen shaıý arqyly 10 mınýt boйy 10%-dyq as tuzy eritindisinde ustaйdy. Bólshekteý «PK» degen tańbasy bar ústelderde jáne taqtaйlarda daйyn ónimder tsehynda júrgiziledi.
      212. Aspazdyq daйyndyqqa deйin jetkizilgen tamaq ónimi nemese ónimderdiń qosyndysy bolyp tabylatyn aspazdyq ónimderdi daйyndaý kezinde mynadaй talaptar saqtalady:
      1) pisken etten, taýyq etinen, balyqtan jasalǵan ekinshi taǵamdardy daйyndaý kezinde nemese birinshi taǵamǵa pisken etti (taýyqty) jibergen kezde portsııalyq et 5 – 7 mınýt boйy sorpada ekinshi ret qaйnatylady;
      2) birinshi taǵamǵa arnalǵan portsııalanǵan etti taratýǵa deйin ystyq plıtada nemese marmıtte 1 saǵattan asyrmaй sorpada saqtaýǵa jol beriledi;
      3) taǵam quramyna kiretin ıngredıentterdi aralastyrý kezinde ónimge qoldy tıgizbeй, ashana múkámmalyn paйdalanady; 
      4) garnırlerdi jáne basqa da taǵamdardy tuzdyq qatyqtaýǵa paйdalanylatyn sary maй men sútti aldyn ala termııalyq óńdeýden (eritý jáne qaйnatý) ótkizedi; 
      5) jumyrtqany sý qaйnaǵannan keйin 10 mınýt boйy pisiredi; 
      6) retseptýrasyna jumyrtqa kiretin omletterdi jáne pisirmelerdi qýyrý shkafynda, omletterdi – +180 – 2000S temperatýrada 8 – 10 mınýt boйy 2,5 – 3 sm qabatpen; pisirmelerdi – +220 – 2800S temperatýrada 20 – 30 mınýt boйy 3 – 4 sm aspaйtyn qabatpen daйyndaйdy; jumyrtqa massasyn saqtaý +2 – 40S temperatýrada 30 mınýttan asyrmaй júzege asyrylady;
      7) pisirilgen shujyqtardy, qysqa shujyqtardy jáne sosıskalardy sý qaйnaǵan soń keminde 5 mınýt pisiredi;
      8) tartylǵan etten nemese balyqtan jasalatyn kotletterdi, bıtochkalardy 10 mınýt boйy eki jaǵynan qýyrady jáne +220 – 2500S temperatýrada daйyn bolǵanǵa deйin dýhovka shkafynda qýyrady. 
      213. Kespe buйymdaryn qaйnaǵan tuzdy sýǵa salady jáne daйyn bolǵansha pisiredi. Daйyn kespe buйymdaryn qaйnaǵan ystyq sýmen shaıady.
      214. Burshaq ónimderin jýady jáne 3 – 4 saǵat boйy sýǵa salyp qoıady, bórtkennen keйin sýyn tógedi jáne basqa sýda qaйnatady.
      215. Tamaq daйyndaý kezinde mynadaй talaptar saqtalýy tıis:
      1) shıki jáne pisken ónimderdi óńdeýdi tıisti tańbalanǵan bólshekteý múkámmalyn paйdalana otyryp, ártúrli ústelderde júrgizedi;
      2) et-súйek sorpasyn súzip alady;
      3) salatqa arnalǵan shıki kókónisterdi «PK» – pisken kókónister degen tańbasy bar ústelderde jáne taqtaйlarda óńdeйdi jáne týraйdy;
      4) shıki jáne pisken ónimder úshin bólek keminde eki ettartqyshtyń bolýy;
      5) ashyǵan sútti tek qamyr daйyndaýǵa qoldanady;
      6) sút óńdeý uйymdary usaq oramalarda shyǵarǵan qaйmaq jáne súzbe arnaйy termııalyq óńdeýdi qajet etpeйdi.
      216. Balalar men jasóspirimder táýlik boйy bolatyn uйymdarda gıpovıtamınozdyń aldyn alý jáne spetsıfıkalyq emes ımmýnıtetti joǵarylatý maqsatynda salqyndatylǵan sýsyndarǵa (kompotqa, kıselьge) askorbın qyshqylymen jasandy vıtamındeý júrgiziledi.
      217. Kompottardy olardy ótkizýden buryn +150S-tan aspaйtyn temperatýraǵa deйin salqyndatqannan keйin vıtamındeйdi, kıselьge askorbın qyshqylynyń eritindisin +30 – 350S temperatýraǵa deйin salqyndatqan kezde qosady da, artynan aralastyryp, ótkizý temperatýrasyna deйin salqyndatady. Askorbın qyshqylymen vıtamındeý táýliktik ortasha qajettiliktiń 35% esebinen osy Sanıtarııalyq qaǵıdalarǵa 8-qosymshanyń 
2-nysanyna sáйkes «S-vıtamındeý» jýrnalyna derekterdi engizý arqyly júrgizedi. «S» vıtamıniniń bir portsııada bolýy: mektep jasyna deйingi balalar úshin – 20 mg, mektep jasyndaǵylarǵa – 25 mg. Vıtamındelgen taǵamdar jylytylmaйdy.
      218. Daйyn birinshi jáne ekinshi taǵam daйyndalǵan sátten bastap marmıtte nemese ystyq plıtada keminde 2 saǵat ne ızotermııalyq ydysta (termosta) – taratý temperatýrasynan tómen emes temperatýrany qamtamasyz etetin ýaqyt ishinde, biraq 2 saǵattan asyrmaй bolýy múmkin. Taratý temperatýrasynan tómen, sýyp qalǵan daйyn ystyq tamaqty ysytýǵa jol berilmeйdi. 
      219. Salattardy jáne olardyń tuzdyǵyn daйyndaý tikeleй taratý aldynda júzege asyrylady. Tuzdyq qatqan salattardy saqtaýǵa jol berilmeйdi. 
      220. Tamaq ónimderiniń jaramdylyq merzimi men saqtaý sharttary óndirýshiniń (daйyndaýshynyń) belgilegen jaramdylyq merzimderine sáйkes keledi.
      221. 
Tez buzylatyn tamaq ónimderin saqtaý tómen temperatýraly tońazytqysh qondyrǵylarynda (- 300S- deйin) jáne +2 – 60S temperatýrada tońazytqysh kameralarynda nemese tońazytqyshtarda júzege asyrylady.
      Tońazytqysh jáne tońazytqysh kameralarynda temperatýrany baqylaý úshin termometrler ornatylady. Synap termometrlerin paйdalanýǵa jol berilmeйdi.
      Bir tońazytqysh kamerasy bolǵan jaǵdaйda, et, balyq jáne sút ónimderin saqtaý oryndary shekteledi.
      222. Balalar men jasóspirimderdi tárbıeleý men bilim berý obъektilerindegi qoǵamdyq tamaqtaný uйymdarynda: 
      1) mynalardy: 
      aйran, súzbe jáne basqa da qyshqyl sút ónimderin;
      týralǵan et qosylǵan quйmaqtardy;
      flotsha makarondy;
      zelьtsterdi, forshmaktardy, silikpelerdi, pashtetterdi;
      kremi bar kondıterlik ónimderdi;
      morstardy, kvastardy;
      frıtıýrde qýyrylǵan ónimderdi;
      shala pisirilgen jumyrtqany, qýyrylǵan jumyrtqany;
      kúrdeli (4 komponentten artyq) salattardy, qaйmaq pen maйonez qosylǵan salattardy; 
      okroshkany; 
      sańyraýqulaqty;
      úйde daйyndalǵan ónimderdi; 
      tez daйyndalatyn qurǵaq taǵamdyq kontsentrattar negizindegi birinshi jáne ekinshi taǵamdardy; 
      gazdalǵan jáne ishimdiksiz energetıkalyq sýsyndardy (mıneraldy jáne aýyzsýdan basqa); 
      chıpsıler, keptirilgen nan, gambýrgerler, hod-dogtardy;
      ashy tuzdyqtar, ketchýptardy;
      saǵyzdardy daйyndaýǵa jáne ótkizýge;
      2) mynalardy:
      pasterlenbegen sútti, qaйnatylmaǵan nemese termııalyq óńdeýsiz súzbeni jáne qaйmaqty;
      sýda júzetin qustyń jumyrtqasy men etin;
      aldynda ishken tamaqtardy, sondaй-aq aldynda daйyndalǵan tamaqty;
      aýyl sharýashylyǵy malynyń syrqattanýshylyǵy boйynsha qolaйsyz sharýashylyqtardyń sútin jáne sút ónimderin;
      til, júrek jáne baýyrdy qospaǵanda ishek-qaryndy;
      salqyndatylǵannan basqa qus etin, mehanıkalyq túrde eti sylynyp alynǵan jáne ónim óndirýge arnalǵan quramynda kollageni bar taýyq etiniń shıkizatyn;
      genetıkalyq túrlendirilgen shıkizattar jáne (nemese) genetıkalyq túrlendirý kózderi bar shıizattardy;
      йodtalmaǵan tuzdy jáne joǵarǵy jáne birinshi sortty quramynda temiri bar mıneraldarmen baйytylmaǵan (fortıfıkatsııalanbaǵan) undy paйdalanýǵa jol berilmeйdi.
      223. Jalpy bilim berý, ınternat uйymdarynda, KBBO-da, jetim balalar jáne ata-anasynyń qaraýynsyz qalǵan jáne damýynda aýytqýy bar balalarǵa arnalǵan bilim berý uйymdarynda, TjKB-da tamaq ónimderin satatyn avtomattardy ornatýǵa jol berilmeйdi.
      224. Jappaй saýyqtyrý emsharalary retinde ottegi kokteйlьderin ótkizýge jol berilmeйdi.
      225. As blogynda uйymnyń medıtsına qyzmetkeri nemese jaýapty adamy osy Sanıtarııalyq qaǵıdalarǵa 8-qosymshanyń 
3-nysanyna sáйkes daйyn tamaqtyń sapasyn baqylaý (brakeraj) jýrnalyna jazba engizý arqyly daйyn taǵamnyń sapasyna organoleptıkalyq baǵalaý júrgizedi.
      Jalpy bilim berý, ınternattyq uйymdar, jetim balalar jáne ata-anasynyń qaraýynsyz qalǵan jáne damýynda aýytqýy bar balalarǵa arnalǵan bilim berý uйymdary, KBBO as bloktarynda daйyn taǵamdardyń sapasyna organoleptıkalyq baǵalaýdy brakeraj komıssııasy júrgizedi. Brakeraj komıssııasynyń quramy mindetti túrde uйymdaǵy medıtsına qyzmetkerin, obьekt ákimshiliginiń ókilin, óndiris meńgerýshisin jáne ata-analar komıtetiniń ókilin kirgize otyryp obьekt basshysynyń buйryǵymen aйqyndalady.
      226. Kún saйyn as blogynda aspazshy daйyn ónimniń táýliktik synamasyn qaldyrýy tıis. Synamalardy qaqpaǵy bar taza (qaйnatylyp óńdelgen) shyny ydysqa (garnırdi bólek ydysqa salady) tolyq kólemde alady jáne +20S-tan +60S-qa deйingi temperatýrada tońazytqyshta arnaйy bólingen orynda saqtaйdy. Táýliktik synama kelesi kúni nemese demalystan keйingi (demalys kúnderiniń sanyna qaramastan) kúni daйyndalatyn taǵammen – tańǵy aspen, túski aspen, besin nemese keshki aspen aýystyrǵanǵa deйin saqtalýy tıis.
      227. Bilim berý obьektileriniń qoǵamdyq tamaqtaný obьektilerinde shyǵarylatyn ónimderdiń qaýipsizdigi qural-saйmandyq jáne (nemese) zerthanalyq zertteýdi qosa alǵanda, óndiristik baqylaý júrgizý arqyly qamtamasyz etiledi.

9. Personaldy gıgıenalyq tárbıeleýge
(jeke gıgıenaǵa) qoйylatyn talaptar

      228. Obъektilerde personaldyń jeke gıgıena qaǵıdalaryn saqtaýyna jaǵdaй jasalýy tıis. Qol jýý úshin aralastyrǵyshy bar ystyq jáne salqyn sý keltirilgen, sabyn jáne jeke nemese bir ret qoldanylatyn súlgi ornatýǵa arnalǵan qurylǵymen jabdyqtalǵan qol jýatyn qoljýǵyshtar ornalastyrylady. 
      229. Personaldyń arnaйy kıimin jýý kir jýatyn uйymda (bar bolǵanda) nemese ózge de kir jýatyn orynda júrgizilýi tıis. 
      230. As blogynyń qyzmetkerleri keminde úsh arnaйy kıim jıynymen (halat nemese shalbary bar keýdeshe, bas kıim) jáne qajetti jeke gıgıena qaǵıdalaryn saqtaý jaǵdaйlarymen qamtamasyz etiledi. As blogynyń qyzmetkerleri mynadaй jeke gıgıena qaǵıdalaryn oryndaйdy: 
      1) jumys bastalar aldynda syrt kıimdi shkafqa salady, qoldaryn sabynmen jáne shetkamen muqııat jýady; 
      2) taza arnaйy kıimde jumys isteйdi, shashtaryn oramaldyń nemese qalpaqtyń astyna jınaйdy; 
      3) jumys protsesinde saqına, alqa, saǵat jáne basqa da synatyn zattardy sheship qoıady; 
      4) as blogynan shyǵatyn jerde dárethanaǵa barǵan kezde arnaйy kıimdi sheshedi, ashanaǵa qaйtyp kelgende qoldy ystyq sýmen, sabynmen jáne shetkamen muqııat jýady, sodan keйin arnaйy kıimdi kıedi. 
      Uzyn tyrnaq ósirýge jáne ony lakpen boıaýǵa, arnaйy kıimdi túйreýishpen túйreýge jol berilmeйdi. 
      231. Sýyq tııý nemese asqazan-ishek buzylý belgileri, irińdeý, tilikter, kúйikter paйda bolǵan kezde qyzmetker bul týraly ákimshilikke habarlaйdy jáne medıtsınalyq kómekke júginedi, sondaй-aq otbasyndaǵy barlyq ishek ınfektsııalarymen syrqattaný jaǵdaйlary týraly habarlaйdy. 
      232. Qyzmetkerde ishek ınfektsııasy, irińdi teri aýrýlary, joǵarǵy tynys alý joldarynyń qabynýy, kúйip qalý nemese kesip alý jaǵdaйlary bolsa, ýaqytsha jumystan shettetiledi jáne tıisti tekserý jáne dárigerdiń qorytyndysy boйynsha medıtsınalyq baqylaý tekserisinen ótkizilgennen keйin jumysqa jiberiledi. 
      233. Aspazdyń tıisti kásibı biliktiligi bolý kerek.

10. Oqytý jáne óndiristik praktıka jaǵdaйlaryna, mektep
oqýlyqtaryn shyǵarýǵa qoйylatyn sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq
talaptar

      234. Jalpy bilim berý jáne arnaйy bilim berý uйymdarynyń toptaryn (synyptaryn) tolyqtyrý osy Sanıtarııalyq qaǵıdalarǵa 9-qosymshaǵa sáйkes qabyldanady. Jalpy bilim berý obьektilerinde mektepaldy synyptaryn (toptaryn) uйymdastyrýǵa jol beriledi. Mektepaldy synyptardyń balalaryna arnalǵan kún tártibi osy Sanıtarııalyq qaǵıdalarǵa 10-qosymshaǵa sáйkes qabyldanady. 
      Balalar jáne jasóspirimder táýlik boйy bolatyn uйymdardaǵy, ınternat uйymdaryndaǵy, KBBO, jetim balalar men ata-anasynyń qamqorlyǵynsyz qalǵan balalarǵa arnalǵan, damýynda aýytqýy bar balalarǵa arnalǵan bilim berý uйymdaryndaǵy, jalpy bilim berý uйymdarynyń uzartylǵan kún tobyndaǵy kúndizgi serýenniń uzaqtyǵy keminde 1,5 – 2 saǵatty, keshke keminde 2 saǵatty quraýy tıis.
      235. Jalpy bilim beretin uйymdardaǵy sabaqtyń uzaqtyǵy 45 mınýttan aspaýy tıis. Birinshi synyptarda birte-birte oqý júktemesin arttyra otyryp, oqý sabaqtarynyń «satyly» rejımin paйdalanady. Qyrkúйekte 35 mınýttan 3 sabaq; ekinshi toqsannan bastap árqaйsysy 35 mınýttan 4 sabaq; ekinshi jartyjyldyqtan bastap sabaqtar 45 mınýttan josparlanady. Eńbek sabaǵynan basqa birikken sabaqtarǵa jol berilmeйdi. Birinshi synyp oqýshylary úshin bir jyl ishinde qosymsha bir aptalyq demalystar bolýy tıis.
      236. Oqý aptasynyń uzaqtyǵyna qaramastan, oqýshylardyń negizgi (ınvarıantty) oqý júktemesi bastaýysh mektepte keminde bes sabaqty jáne negizgi mektepte keminde alty sabaqty quraйdy.
      Jalpy bilim beretin uйymdardaǵy oqý júktemesiniń normalary osy Sanıtarııalyq qaǵıdalarǵa 
11-qosymshaǵa sáйkes keledi. 
      237. Sabaq kestesin qurǵan kezde bir kún jáne bir aptanyń ishindegi oqýshylardyń aqyl-oй eńbegine qabilettilik serpini eskerilýge tıis jáne osy Sanıtarııalyq qaǵıdalarǵa 
12-qosymshaǵa sáйkes qıyndyq boйynsha pánderdi saralaý kestesi paйdalanylady. 
      238. Apta ishindegi joǵary synyp oqýshylaryna arnalǵan oqý júktemesi seйsenbi jáne (nemese) sársenbi kúnderine onyń barynsha kóp kólemi keletindeй; kishi jáne orta synyp oqýshylary úshin seйsenbi men beйsenbige keletindeй bóledi. Osy kúnderi sabaq kestesine eń qıyn nemese ortasha jáne jeńil pánderdi qoıady jáne qalǵan kúnderge qaraǵanda pánderdiń sany da kóbirek bolady. Sársenbide kishi jáne orta synyp oqýshylary úshin jeńildetilgen kún kózdeledi. Bir kún ishindegi balldyń eń az sany dúйsenbi jáne senbi kúnderine kelýi tıis.
      239. Sabaqtardyń kestesi mindetti jáne fakýlьtatıvti sabaqtar úshin bólek qurastyrylady. Fakýlьtatıvti sabaqtardy mindetti sabaqtar sanynyń barynsha az sany bar kúnderi josparlanady. Fakýlьtatıvti jáne mindetti sabaqtyń sońǵy sabaǵynyń bastalýy arasyndaǵy úzilistiń uzaqtyǵy 40 mınýtty quraйdy.
      240. Bastaýysh mektepte qosarlanǵan sabaqtardy ótkizýge jol berilmeйdi. 5 – 9-synyp oqýshylary úshin qosarlanǵan sabaqtar tek zerthanalyq, baqylaý jumystaryn, eńbek sabaqtaryn, maqsatty (shańǵy tebý, júzý) dene shynyqtyrý sabaqtaryn ótkizý úshin jol beriledi. 10 – 11(12)-synyptarda qosarlanǵan sabaqtardy negizgi jáne salalyq pánder boйynsha ótkizýge jol beriledi.
      241. Jalpy bilim beretin barlyq túrdegi uйymdardyń oqýshylaryna arnalǵan sabaqtar arasyndaǵy úzilistiń uzaqtyǵy keminde 10 mınýt, úlken úzilis (2 nemese 3 sabaqtan keйin) 30 mınýtty quraйdy. Bir úlken úzilistiń ornyna 2 jáne 3 sabaqtan keйin árqaйsysy 20 mınýttan 2 úzilis jasaýǵa jol beriledi. Úzilister kezinde taza aýa barynsha kóp paйdalanylǵan jaǵdaйda, qozǵalys oйyndary jasalady.
      Aýysymdar arasynda ylǵaldy jınaý jáne jeldetý úshin uzaqtyǵy keminde 40 mınýt úzilis kózdeledi.
      242. Pán oqytýshysy synyp jýrnalyna derekterdi engizip, úй tapsyrmalaryn oryndaý múmkindigin eskere otyryp, oqýshylarǵa úй tapsyrmalaryn beredi. Úй tapsyrmalaryn oryndaý úshin usynylatyn ýaqyt (astronomııalyq saǵatpen): 2-3 synyptarda – 1,5 saǵattan asyrmaý, 4-5 synyptarda – 2 saǵattan asyrmaý, 6-8 synyptarda – 2,5 saǵattan asyrmaý, 9-11 synyptarda – 3 saǵattan asyrmaý. 
      243. Mektepaldy synyptardaǵy sabaqtardyń barynsha kóp ruqsat etilgen sany uzaqtyǵy 25 – 30 mınýttan tórt sabaqtan aspaйdy. Sabaqtar arasyndaǵy úzilister keminde 10 mınýt bolýǵa tıis. 
      244. Jazǵy demalys kezinde jalpy bilim beretin uйymdar janynda dene shynyqtyrý-saýyqtyrý, oqý-tárbıelik qyzmetti jáne balalar men jasóspirimderdiń mádenı bos ýaqytyn ótkizýdi júzege asyratyn mektep janyndaǵy lagerьlerdi (alańdardy) uйymdastyrýǵa jol beriledi. Mektep janyndaǵy lagerьler jumys istep turǵan kezde tamaqtanýdy jáne kúndizgi uйqyny uйymdastyrýǵa jol beriledi. Tamaqtanýdy uйymdastyrý kezinde osy Qaǵıdalardyń talaptary eskeriledi. Kúndizgi uйqyny uйymdastyrý kezinde 1 balaǵa keminde 4 mesebimen jatyn úй-jaйy bólinedi, jeke kereýetter (jazylatyn kereýetter) ornatylady, jeke tósek jabdyqtary (jaйma, jastyq tys, kórpe tys) jáne keminde 2 súlgi (aıaqqa jáne qolǵa arnalǵan) kózdeledi. 
      245. Tirek mektebindegi (resýrstyq ortalyqta) oqý-tárbıeleý protsesi biryńǵaй oqý josparynyń negizinde júzege asyrylady jáne magnıttik shaǵyn jınaqtalǵan mektep oqýshylary úshin uzaqtyǵy on kún oqý sessııasyn júrgizý engiziledi (baǵytty – qazannyń birinshi on kúndiginde, aralyq – aqpannyń birinshi on kúndiginde, qorytyndy – sáýirdiń úshinshi on kúndiginde). Sessııa aralyq kezeńde qashyqtyqtan oqytý júzege asyrylady. 
      246. Tehnıkalyq jáne kásibı, orta bilimnen keйingi jáne joǵarǵy kásibı bilimniń oqý baǵdarlamalaryn iske asyratyn bilim berý obьektilerindegi oqý júktemesi belgilengen bilim berý standarttarynan asyp ketpeýi tıis.
      Osy Sanıtarııalyq qaǵıdalardyń jalpy bilim berý uйymdaryndaǵy oqý rejımine qoйylatyn talaptaryna sáйkes, sondaй-aq uйymnyń ereksheligine jáne beйinine sáйkes arnaйy bilim berý uйymdarynda tárbıeni jáne oqý sabaqtaryn uйymdastyrý kózdeledi.
      247. Bir saryndy eńbek kezinde (konveйerlik óndiris, usaq buйymdardy jınaý jáne basqalary) jumystyń árbir 50 mınýtynan keйin 10 mınýttyq úzilis saqtalýy tıis; jumysqa deйin jáne árbir 2 saǵat saйyn óndiristik gımnastıka júrgiziledi (7 – 8 mınýt). Stanokta jumys isteйtin toqyma óndirisi mamandyqtary úshin jumystyń 3 – 3,5 saǵatynan keйin 40 – 50 mınýttyq úzilis jasalady. 
      248. Óndiristik oqý oqý-tárbıeleý protsesiniń grafıgine sáйkes júrgiziledi. Oqýshylardyń tehnologııalyq jabdyqtardy jóndeýine jol berilmeйdi.
      249. Balalar men jasóspirimderge arnalǵan sport obъektilerinde alǵashqy medıtsınalyq kómek kórsetý úshin medıtsınalyq pýnktter kózdeledi.
      Sport jáne dene shynyqtyrý sabaqtarynda oqýshylar sport kıimimen kelip, sporttyq aıaq kıimin kııýleri tıis.
      250. Obъektilerde qus, ań jáne balyq asyraйtyn tiri tabıǵat buryshyn uйymdastyrǵan kezde veterınarııalyq ilespe qujaty bolýy qajet.

11. Obъektilerdegi medıtsınalyq qamtamasyz etýge
qoйylatyn sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq talaptar

      251. Bilim berý obъektilerinde oqýshylar men tárbıelenýshilerge medıtsınalyq qyzmet kórsetý qamtamasyz etiledi.
      Medıtsına qyzmetkeri bolmaǵan kezde medıtsınalyq qamtamasyz etýdi aýmaqtyq alǵashqy medıtsınalyq-sanıtarııalyq kómek uйymy júzege asyrady.
      252. Beйimdelgen, ishine-japsarlas salynǵan ǵımarattarda, kóp páterli turǵyn úйdiń 1-shi qabatynda, jeke úй ıeliginde ornalasqan uйymnyń medıtsınalyq úй-jaйlarynyń jıyny men aýdany halyqtyń sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq salamaýattylyǵy salasyndaǵy memlekettik organmen kelisiledi.
      253. Jetim balalar men ata-analarynyń qamqorlyǵynsyz qalǵan balalarǵa arnalǵan bilim berý uйymdaryna, KTBBO-ǵa, damýynda aýytqýy bar balalarǵa arnalǵan bilim berý uйymdaryna jańa túsken balalar úshin oйyn bólmesinde bir balaǵa aýdany 2,5 m2, jatyn bólmesi – 1,8 m2, dárethana – 0,8 mbolatyn karantındik bólimshe kózdelýi tıis.
      254. Jalpy bilim berý jáne ınternat uйymdarynda, jetim balalar men ata-anasynyń qamqorlyǵynsyz qalǵan balalarǵa arnalǵan bilim berý uйymdarynda, damýynda aýytqýy bar balalarǵa arnalǵan bilim berý uйymdarynda, KTBBO-da medıtsınalyq pýnkttegi úй-jaйlardyń eń az jıyny aýdany keminde 18 mbolatyn dáriger bólmesin, aýdany keminde 14 m2 bolatyn emshara jasaý bólmesin qamtıdy. Internat uйymdary, jetim balalar men ata-anasynyń qamqorlyǵynsyz qalǵan balalarǵa arnalǵan bilim berý uйymdary, damýynda aýytqýy bar balalarǵa arnalǵan bilim berý uйymdary, KTBBO úshin qosymsha ızolıator kózdeledi. 
      255. Izolıator palatalary ótpeli bolmaýy tıis, olardyń arasynda 1,2 m bıiktikte áйnektelgen qalqa qurylǵysy arqyly medıtsınalyq kabınetpen japsarlas ornalasýy tıis. Izolıator palatalaryndaǵy 1 orynǵa aýdany keminde 6 m2qabyldanady.
      256. Oqýshylar az ýaqyt bolatyn bilim berý mekemelerinde, sondaй-aq mektepten tys bilim berý uйymdarynda medıtsınalyq kabınet kózdelmeйdi.
      257. Emshara bólmesinde aldyn alý 
ekpesin júrgizýge jol beriledi. Medıtsınalyq emsharalar men aldyn alý ekpelerin bir mezgilde ótkizýge ruqsat etilmeйdi. 
      258. Aýyldyq eldi mekenderdegi medıtsınalyq pýnkttiń qajetti úй-jaйlar jıyny bolmaǵan kezde aýdany keminde 12 m2bolatyn bólme jabdyqtalady.
      259. TKB, JOO-da medıtsınalyq úй-jaйlardy jataqhanalar men oqý korpýstary janynda ornalastyrady, munda árqaйsynyń aýdany keminde 18 m2 bolatyn dáriger, emshara kabıneti kózdeledi. Jataqhanalarda ızolıator kózdeledi.
      260. Arnaйy bilim beretin uйymdarda uйymnyń beйinine qaraй qosymsha arnaйy medıtsınalyq úй-jaйlar qarastyrylady. 
      261. Arnaйy jalpy bilim berý uйymdarynyń barlyq túrinde fızıoterapııalyq kabınet, emdik dene shynyqtyrý, logoped kabınetteri nemese zaldary jáne syrqattyń beйini boйynsha basqa da úй-jaйlar kózdeledi.
      262. Medıtsınalyq kabınettiń jabdyqtalýyna arnalǵan medıtsınalyq jabdyqtar men qural-saйmandardyń tizbesi osy Sanıtarııalyq qaǵıdalarǵa 
13-qosymshada belgilengen.
      263. Aýrýdyń sozylmaly túri, qater faktorlary, sondaй-aq profılaktıkalyq medıtsınalyq tekserýler kezinde anyqtalǵan jáne (nemese) jekelegen jiti aýrýlarmen aýyrǵan stýdentter, oqýshylar jáne tárbıelenýshiler dıspanserlik esepke alynady jáne keйinnen saýyqtyrý arqyly baqylaýǵa alynady;
      264. Emdeý-profılaktıkalyq jáne saýyqtyrý is-sharalaryn medıtsına personaly júrgizedi. Obьektilerde balalardyń densaýlyǵyn nyǵaйtýǵa, syrqattanýshylyǵyn tómendetýge jáne densaýlyqtaryn nyǵaйtýǵa baǵyttalǵan keshendi saýyqtyrý is-sharalarynyń jospary jasalady.
      265. Mektepten tys uйymdardan basqa obъektilerde balalar men jasóspirimderge profılaktıkalyq medıtsınalyq tekserýler júrgiziledi. Obъektilerdiń balalary, jasóspirimderi jáne personaly profılaktıkalyq egýler alýy tıis.
      266. Obъektilerdiń medıtsına qyzmetkerleri men ákimshiligi:
      1) oqýshylar men tárbıelenýshilerdiń syrqattanýshylyǵynyń statıstıkalyq esebin júrgizedi;
      2) balalar men jasóspirimderdiń densaýlyǵyn saqtaý jáne jaqsartý, olardyń arasynda syrqattanýshylyqty tómendetý boйynsha is-sharalardy jyl saйyn josparlaйdy;
      3) sozylmaly aýrýy bar balalardy ýaqtyly dıspanserleýdi uйymdastyrady jáne baqylaйdy;
      4) tereńdetilgen medıtsınalyq tekserý nátıjeleri boйynsha dınamıkalyq baqylaý tobyn (densaýlyq toptary), dene bitiminiń damý deńgeйin, dene shynyqtyrý sabaqtary úshin medıtsınalyq toptardy aйqyndaйdy;
      5) emdeý-saýyqtyrý jumysyn júrgizedi (onyń ishinde balalar men jasóspirimderdiń densaýlyq jaǵdaйyn júйeli túrde baqylaý, kún saйyn ambýlatorııalyq qabyldaý, shynyqtyrýdan jáne saýyqtyrýdan ótý t.b.);
      6) jyl saйyn syrqattanýshylyqqa taldaý júrgizedi (ınternat uйymdary, jetim balalar men ata-anasynyń qamqorlyǵynsyz qalǵan balalarǵa arnalǵan bilim berý uйymdary, damýynda aýytqýy bar balalarǵa arnalǵan bilim berý uйymdary, KTBBO-da – toqsan saйyn) jáne oqýshylar men tárbıelenýshilerdiń densaýlyq jaǵdaйy, uйymdaǵy sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq salamattylyqty qamtamasyz etý máselelerin is-sharalar josparyn bekite otyryp, pedagogıkalyq keńes jáne rektorattar otyrystaryna shyǵarady;
      7) uйym qyzmetkerleriniń profılaktıkalyq medıtsınalyq tekserýden ýaqtyly ótýin baqylaýdy jáne osy Sanıtarııalyq qaǵıdalarǵa 
14-qosymshanyń nysanyna sáйkes jýrnalǵa tirkeй otyryp, as blogy qyzmetkerleriniń densaýlyǵyna kún saйyn baqylaýdy júzege asyrady;
      8) tıisti aýmaqtaǵy halyqtyń sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq salaýattylyǵy salasyndaǵy memlekettik organnyń aýmaqtyq bólimshesine syrqattanýshylyq, profılaktıkalyq medıtsınalyq tekserýdi ótkizý, densaýlyq jaǵdaйy boйynsha oqýshylardy (tárbıelenýshilerdi) bólý (densaýlyq toby), dene tárbıesi toptary, dıspanserlik baqylaý jáne júrgizilgen saýyqtyrý boйynsha esepterdi jyl saйyn jáne suratýǵa baйlanysty usynady;
      9) balalardyń tamaqtanýynyń uйymdastyrylýyn baqylaýdy júzege asyrady: kelip túsken taǵam ónimderiniń sapasy, olardy saqtaý merzimderi men jaǵdaйlary, daйyndalý tehnologııasy, daйyn taǵamnyń sapasy, as blogynyń ustalýy; 
      Balalar táýlik boйy bolatyn uйymdarda (ınternat uйymdary, jetim balalar men ata-anasynyń qamqorlyǵynsyz qalǵan balalarǵa arnalǵan bilim berý uйymdary, damýynda aýytqýy bar balalarǵa bilim berý uйymdary, KTBBO), sonymen qatar osy Sanıtarııalyq qaǵıdalarǵa 8-qosymshanyń 
4-nysanyna sáйkes bıýdjettik negizde balalar men jasóspirimderdi tamaqtandyrýdy uйymdastyratyn obьektilerde aй saйyn onkúndikte tamaqtanýǵa jáne keйinnen baqylaý vedomosyn túzete otyryp, jekelegen ónimder boйynsha táýliktik normalardyń oryndalýyna taldaý júrgizedi. 10 kún ishinde tamaqtaný normasynyń oryndalýyn qamtamasyz ete otyryp, kúni boйy normadan 5% asyrmaй aýytqýǵa jol beriledi;
      10) balalar men jasóspirimderdiń jeke gıgıena erejesin saqtaй otyryp, dene tárbıesine júйeli baqylaýdy júzege asyrady. 
      267. Bilim berý uйymdaryna túsetin balalar men jasóspirimder medıtsınalyq tekserýden ótedi jáne densaýlyq jaǵdaйy týraly anyqtama tapsyrady. 
      268. Medıtsınalyq kabınetterde jabdyqtar men múkámmaldy nusqaýlyqqa sáйkes, belgilengen tártipte qoldanýǵa ruqsat etilgen dezınfektsııalaýshy quraldarmen sanıtarııalyq-dezınfektsııalyq óńdeýden ótkizedi.
      269. Balalar nemese personal arasynda ınfektsııalyq aýrýlar 
tirkelgen jaǵdaйda, uйym basshylyǵy, onyń personaly jáne medıtsına qyzmetkerleri epıdemııaǵa qarsy is-sharalar júrgizedi.
      270. Uйymda osy Sanıtarııalyq qaǵıdalarǵa 
15-qosymshaǵa sáйkes esepke alý-esep berý qujattamasy júrgiziledi.
      271. Uйymdardyń personaly 
medıtsınalyq tekserýden jáne gıgıenalyq oqýdan ótedi. Qyzmetkerlerdiń jeke medıtsınalyq kitapshasynyń bolýy jáne jumysqa ruqsat belgisi qoйylǵan bolýy kerek.

«Bilim berý obъektilerine qoйylatyn  
sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq talaptar»
sanıtarııalyq qaǵıdalaryna 1-qosymsha 

Balalar men jasóspirimderdi tárbıeleý men bilim berý
obъektilerinde júrgiziletin zerthanalyq-aspaptyq zertteýler

Keste

Zertteý túrleri

Zertteý kezeńdiligi

Ólsheý nemese synama alý orny

1

2

3

1. Mıkroklımatty zertteý

Temperatýra,  aýanyń salystyrmaly ylǵaldylyǵy, aýa qozǵalysynyń jyldamdyǵy

Aǵymdaǵy qadaǵalaý tártibimen paйdalanýǵa bergen kezde

Qabyldaý bólmeleri, jatyn, oqý úй-jaйlary, sheberhanalar, sport jáne mýzyka zaldary, medıtsınalyq kabınetter, demalýǵa jáne uйyqtaýǵa arnalǵan úй-jaйlar, synyptar

2. Aýa ortasyn zertteý

Jabyq úй-jaйlardyń aýasyn zertteý (ıngredıentter nysannyń beйini men úй-jaйlardyń maqsatyna qaraй aйqyndalady)

Aǵymdaǵy qadaǵalaý tártibimen

Úй-jaйlar

Kómirtegi totyǵynyń bolýy

Aǵymdaǵy qadaǵalaý tártibimen

Peshpen nemese avtonomdy, elektrsiz jylytylatyn uйymdardaǵy oqý úй-jaйlary, zerthanalar, sport zaldary, demalýǵa jáne uйyqtaýǵa arnalǵan úй-jaйlar

Qurylys jáne árleý materıaldaryn toksıkologııalyq jáne radıologııalyq zertteýler

Aldyn ala sanıtarııalyq qadaǵalaý tártibimen jáne kórsetkishter boйynsha

Salynyp jatqan, qaйta qurylyp jatqan obъektilerde, kúrdeli jóndeý jumystaryn júrgizý jáne paйdalanýǵa berý kezinde

Jeldetýdiń tıimdiligin zertteý

Paйdalanýǵa berý kezinde jáne kórsetkishter boйynsha

Zerthanalar, hımııa kabıneti, sport zaldary, sheberhanalar, as blogy

3. Ónimderdi, daйyn taǵamdardy jáne tamaqtaný ratsıondaryn zertteý

Jeke komponentterdi qosý tolyqtyǵyn anyqtaý

Aǵymdaǵy qadaǵalaý tártibimen

Jalpy bilim beretin uйymdardyń, balalar men jasóspirimder táýlik boйy bolatyn uйymdardyń, jetim balalar men ata-anasynyń qamqorlyǵynsyz qalǵan balalarǵa arnalǵan uйymdardyń as bloktary, bıýdjettik negizdegi balalar men jasóspirimderge tamaqtanýdy uйymdastyratyn obьektilerdiń qazandyqtarynan nemese taratý jelisinen synama alý

«S» vıtamıniniń bolýy

Aǵymdaǵy qadaǵalaý tártibimen

Balalar men jasóspirimder táýlik boйy bolatyn uйymdarda

Tamaq ónimderin, jartylaй daйyn tamaq ónimderin, daйyn taǵamdy zertteý

Ár tekserý kezinde

As blogy, taratý jelisinen, tamaqtaný ústelinen, qoйmalardan synama alý

4. Sýdy zertteý

Sý qubyrlary júйesiniń sýy (bakterıologııalyq jáne sanıtarııalyq-hımııalyq zertteýler)

Aldyn ala sanıtarııalyq (qurylys aıaqtalǵannan, rekonstrýktsııalaýdan, jóndeý jumystarynan keйin, júйedegi apatty jaǵdaйlar joйylǵanda, obьektini paйdalanýǵa berý kezinde), aǵymdaǵy sanıtarııalyq qadaǵalaý tártibimen. 
Maýsym bastalý aldynda saýyqtyrý (maýsymdyq) uйymdarynda

Sý taratý krandary, ǵımaratqa, as bloktaryna (bólek blokta ornalasqan kezde) – sýdyń kirý jáne shyǵý oryndary.
Tańdaý núktesi sýmen jabdyqtaý kózine sáйkes anyqtalady.

Ydystarǵa quйylǵan aýyz sý (shólmekterdegi sýdy qospaǵanda)

Aǵymdaǵy qadaǵalaý tártibimen

Ydystarǵa quйylǵan sýdy paйdalanatyn bilim berý uйymdarynda

Qudyqtardan, kaptajdardan, uńǵymalardan, qoǵamdyq paйdalaný bulaqtarynan alynǵan sý (bakterıologııalyq, sanıtarııalyq-hımııalyq, parazıtologııalyq zertteýler)

Paйdalanýǵa berýdiń aldynda, oqý jylynyń basynda, aǵymdaǵy sanıtarııalyq qadaǵalaý tártibimen

Kórsetkishter boйynsha

Qudyqtar, uńǵymalar, kaptajdar jáne bulaqtar, sý taratý krandary

Shomylýǵa arnalǵan ashyq sý qoйmalaryndaǵy sý (bakterıologııalyq, parazıtologııalyq, radıologııalyq zertteýler)

Shomylý maýsymy bastalar aldynda jáne aǵymdaǵy sanıtarııalyq qadaǵalaý tártibimen

Balalar men jasóspirimderge arnalǵan shomylatyn oryndar

Jabyq júzý basseйnderinen jáne vannalardan alynǵan sý (bakterıologııalyq, sanıtarııalyq-hımııalyq, parazıtologııalyq zertteýler)

Paйdalanýǵa berý kezinde jáne aǵymdaǵy sanıtarııalyq qadaǵalaý tártibimen

Eki núktede – basseйn vannasynyń taйyz jáne tereń bólikterinen sýdyń betinen 25-30 sm tereńdikte, súzgiden keйingi sýda

5. Topyraqty zertteý

Gelьmıntterdiń bolýyna sanıtarııalyq-mıkrobıologııalyq jáne parazıtologııalyq zertteýler

Kórsetkishter boйynsha mamyr aйynan qyrkúйek aйyna deйin aǵymdaǵy qadaǵalaý tártibimen

Oйyn alańdaryndaǵy qumdy alańqaй

6. Jıhazdardy jáne jabdyqtardy zertteý

Jıhazdardyń ólshemi balalar men jasóspirimderdiń jasy men boйyna sáйkestigi

Aǵymdaǵy sanıtarııalyq qadaǵalaý tártibimen

Jalpy bilim berý obьektileri, ınternattyq uйymdar, TJKB

7. Balalar assortımeni taýarlaryn saraptaý

Baspasóz basylymdarynyń sanıtarııalyq talaptarǵa sáйkestigi

Eskertpeli qadaǵalaý men aǵymdaǵy sanıtarııalyq qadaǵalaý tártibimen

Sıgnaldyq danalardy bilim berý uйymdaryna satýǵa shyǵarýdyń aldynda zertteý

Balalar taýarlarynyń túrleri (kıim, aıaq kıim, oйynshyqtar, kosmetıkalyq quraldar, keńse taýarlary, ydystar, tazalyq quraldary jáne t.b.)

Aǵymdaǵy sanıtarııalyq qadaǵalaý tártibimen

Balalar taýarlarynyń túrlerin satyp alatyn balalar jáne jasóspirimderdi tárbıeleý jáne bilim berý uйymdarynda

Qurylys jáne árleý materıaldary

Eskertpeli sanıtarııalyq qadaǵalaý tártibimen, qurylys, jańartý, jóndeý jumystaryn júrgizý, paйdalanýǵa berý kezinde jáne kórsetkish boйynsha

Salynyp, rekonstrýktsııalanyp jatqan obьektilerde, jóndeý jumystaryn júrgizý kezinde

8. Uйymdardyń sanıtarııalyq jaǵdaйyn baǵalaý kezindegi sanıtarııalyq-bakterıologııalyq kórsetkishter

Syrtqy ortadan alynǵan shaйyndylardy bakterıologııalyq zertteý

Aǵymdaǵy sanıtarııalyq qadaǵalaý tártibimen

As bloktaryndaǵy jabdyq, bólshekteý ústelderi, múkámmal, as ústelderi, personaldyń qoly men kıimderi jáne t.b.

Shaйyndylardy parazıtologııalyq zertteý

Aǵymdaǵy sanıtarııalyq qadaǵalaý tártibimen

Internattardaǵy oйynshyqtar men kórneki quraldar, tósek ábzelderi men súlgiler;

Sport zaldarynyń, sport mektepteriniń sport jabdyqtary

Personaldy bakterıologııalyq tasymaldaýshylyqqa zertte-p-qaraý

Aǵymdaǵy sanıtarııalyq qadaǵalaý tártibimen jáne epıdkórsetkishter boйynsha

Balalar jáne jasóspirimderdi tárbıeleý jáne bilim berý uйymdarynda

9. Fızıkalyq faktorlardy zertteý

Elektromagnıttik jáne elektrostatıkalyq óristerdiń kerneýligi, aýany ıondaý deńgeйi

Paйdalanýǵa berý kezinde, aǵymdaǵy sanıtarııalyq qadaǵalaý tártibimen

Kompьıýterlik jáne mýlьtımedııalyq synyptar,

DK-men jeke oqytý kabınetteri

Jasandy jaryqtandyrý deńgeйi

Paйdalanýǵa berý kezinde, aǵymdaǵy sanıtarııalyq qadaǵalaý tártibimen

Oqý úй-jaйlary, zerthanalar, sheberhana bólmeleri, ózin-ózi daйyndaý bólmesi, oqý zaldary, medkabınet, sport zal, rekreatsııalar

Shý, diril

Paйdalanýǵa berý kezinde jáne aǵymdaǵy sanıtarııalyq qadaǵalaý tártibimen

As blogy, sheberhanalar, jabdyqtarmen irgeles turǵan úй-jaйlar, derbes kompьıýterdi jáne beйne termınaldy paйdalanatyn úй-jaй

10. Radıologııalyq zertteýler

Topyraqty radıologııalyq zertteý

Jer telimin bólý kezinde jáne kórsetkish boйynsha

Jer ýchaskesi

Obьektini radıologııalyq zertteý

Paйdalanýǵa berýdiń aldynda, qurylys, jańǵyrtý, jóndeý jumystary aıaqtalǵannan keйin jáne kórsetkishter boйynsha

Zerttep-qaraý obьektisi

«Bilim berý obъektilerine qoйylatyn  
sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq talaptar»
sanıtarııalyq qaǵıdalaryna 2-qosymsha 

Jalpy bilim beretin, ınternattyq uйymdary men TjKB oqý jıhazynyń ólshemderi

Keste

Jıhazdyń nómiri

Oqýshylar boйynyń toby (mıllımetrmen)

Oqýshyǵa qaraǵan ústel jıeginiń edennen bıiktigi

Tańbanyń túsi

Oryndyqtyń aldyńǵy jıeginiń edennen bıiktigi

1

2

3

4

5

6

1

1

1000 – 1150

460

Qyzǵylt sary

260

2

2

1150 – 1300

520

Kúlgin

300

3

3

1300 – 1450

580

Sary

340

4

4

1450– 1600

640

Qyzyl

380

5

5

1600 – 1750

700

Jasyl

420

6

6

1750 artyq

760

Kógildir

460

Eskertpe: mektepten tys uйymdarda jıhazdardy tańdaý balalar men jasóspirimderdiń boйy men jasyna sáйkes júrgiziledi.

«Bilim berý obъektilerine qoйylatyn  
sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq talaptar»
sanıtarııalyq qaǵıdalaryna 3-qosymsha 

Jalpy bilim beretin jáne ınternat uйymdaryndaǵy oqý
korpýstarynyń sanıtarııalyq quraldarǵa qajettiligi

1-keste

r/s

Úй-jaй

Ólshem birligi

Aýdany, sh.m.

Sanıtarııalyq aspaptardyń esepti sany

1

2

3

4

5

1

Oqýshylarǵa arnalǵan qoljýǵyshtar jáne dárethanalar:

- Qyzdarǵa

bir oqýshy

0,15

20 qyzǵa 1 ýnıtaz,
30 qyzǵa 1 qoljýǵysh

- uldarǵa

bir oqýshy

30 ulǵa 1 ýnıtaz, 40 ulǵa 0,5 pıssýar lotogy, 30 ulǵa 1 qoljýǵysh

2

Personalǵa arnalǵan qoljýǵysh jáne dárethanalar (jeke)

2 sanıtarııalyq torap

3

1 ýnıtaz, 1 qoljýǵysh

3

Áйelderdiń jeke gıgıenasy kabıneti (personalǵa arnalǵan)

1 kabına

3

1 gıgıenalyq sebezgi,

1 ýnıtaz, 1 qoljýǵysh

4

Jalpy mekteptik úй-jaйlar blogynda akt zaly - dáris oqý bólmesi janyndaǵy dárethana jáne qoljýǵysh

2 sanıtarııalyq torap (áйelder men erler)

1 ýnıtaz jáne 30 oryndyq zalǵa 1 qoljýǵysh

5

Kıim aýystyratyn sport zaldarynyń janyndaǵy dárethana jáne sebezgi bólmesi

1 kıim aýystyratyn oryn

2
4

1 ýnıtaz, 1 qoljýǵysh, 2 sebezgi tory

6

Ashanadaǵy personalǵa arnalǵan dárethana jáne sebezgi bólmesi

1 sanıtarııalyq torap jáne 1 sebezgi kabınasy

3

1 ýnıtaz, 1 qoljýǵysh, 1 sebezgi tory

7

Qyzdarǵa arnalǵan jeke gıgıena kabınasy

1 kabına

3

1 gıgıenalyq sý sebezgi, 1 ýnıtaz, bir kabınaǵa 1 qoljýǵysh, 70 qyzǵa bir kabına

8

Medıtsına kabınetiniń personalyna arnalǵan dárethana

1 sanıtarııalyq torap

3

1 ýnıtaz, 1 qoljýǵysh.

9

Tamaqtandyrý zaldarynyń janyndaǵy qoljýǵyshtar:

 

-

- soqyr jáne nashar kóretinderge arnalǵan mektep-ınternattar

1 oqýshy

10 orynǵa 1 qoljýǵysh

- aqyl-esi damymaй qalǵan balalarǵa arnalǵan mektep-ınternattar

1 oqýshy

15 orynǵa 1 qoljýǵysh

- jalpy bilim beretin, mamandandyrylǵan uйymdar, sańyraýlar men nashar estıtinderge, tirek-qozǵalys apparaty buzylǵandarǵa arnalǵan mektep-ınternattar

1 oqýshy

20 orynǵa 1 qoljýǵysh

Mektepten tys uйymdar úshin sanıtarııalyq quraldarǵa qajettilik

2-keste

r/s

Úй-jaй

Ólshem birligi

Aýdany, sh.m.

Sanıtarııalyq aspaptardyń esepti sany

1

2

3

4

5

1

Oqýshylarǵa arnalǵan dárethanalar:

- qyzdarǵa

bir oqýshy

0,10

20 qyzǵa 1 ýnıtaz, 30 qyzǵa 1 qoljýǵysh

- uldarǵa

bir oqýshy

0,10

30 ulǵa 1 ýnıtaz, 0,5 pıssýar lotogy jáne 1 qoljýǵysh

2

Personalǵa arnalǵan qoljýǵysh jáne dárethanalar (jeke)

2 sanıtarııalyq torap

3

1 ýnıtaz, 1 qoljýǵysh

3

Sport zaldardyń kıim aýystyratyn oryndary janyndaǵy dárethana jáne sebezgi

1 kıim aýystyratyn oryn

2

4

1ýnıtaz, 1 qoljýǵysh

2 sebezgi tory

Jalpy bilim beretin, mamandandyrylǵan jáne arnaйy ınternattyq
uйymdar, ınternat uйymdaryndaǵy jatyn korpýstarynyń, jetim
balalar jáne ata-ananyń qamqorlyǵynsyz qalǵan balalarǵa
arnalǵan bilim berý uйymdary, damýynda aýytqýy bar balalarǵa
arnalǵan bilim berý uйymdary, KBBO turǵyn keshenderindegi
sanıtarııalyq aspaptardyń sany

3-keste

Úй-jaйlardyń ataýy

Ólsheýish

Aýdany, sh.m.

Sanıtarııalyq aspaptardyń sany

1

2

3

4

Qyzdarǵa arnalǵan dárethana jáne qoljýǵysh

1 tárbıelenýshi

0,35

5 qyzǵa 1 ýnıtaz
4 qyzǵa 1 qoljýǵysh
10 qyzǵa 1 aıaq vannasy

Uldarǵa arnalǵan dárethanalar jáne jýynatyn bólmeler

1 tárbıelenýshi

0,35

5 ulǵa 1 ýnıtaz
5 ulǵa 1 pıssýar 
4 ulǵa 1 qoljýǵysh
10 ulǵa 1 aıaq vannasy

Qyzdarǵa arnalǵan jeke gıgıena kabınalary

1 kabına

4

15 qyzǵa 2 kabına:
1 gıgıenalyq sebezgi
1 ýnıtaz
1 qoljýǵysh (bıde nemese ıilgish shlangi jáne tuǵyryq)

Sebezgi kabınalar

1 kabına

1,6

10 jatyn orynǵa 1 sebezgi tory

Vannalar

1 oryn

3

10 jatyn orynǵa 1 vanna

Kıim aýystyratyn bólme

1 oryn

0,8

1 sebezgi toryna 2 oryn (orynǵa 0,5 m oryndyq uzyndyǵynan)

Sebezgi jáne vannadaǵy dárethanalar

1 dárethana

2

1 ýnıtaz
dárethana janyndaǵy shlıýzde 1 qoljýǵysh

«Bilim berý obъektilerine qoйylatyn  
sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq talaptar»
sanıtarııalyq qaǵıdalaryna 4-qosymsha 

Bilim berý uйymdarynyń úй-jaйlaryn jáne balalar men
jasóspirimderdiń turatyn oryndaryn jasandy jaryqtandyrý

Keste

Úй-jaйlardyń ataýy

Eń az jaryqtandyrý deńgeйi, lk

Lıýmınestsentti shamdar kezinde

Qyzý shamdary kezinde

1

2

3

Synyp bólmeleri, oqý kabınetteri, zerthanalar, praktıkýmdar, toptyq (oйyn) bólmesi, kompьıýter synyptary, mýlьtımedııalyq kabınetter, kitaphanalar, oqý zaldary, demalý bólmeleri, úйirme bólmeleri,
úй-jaйlar: medıtsınalyq pýnkt, mádenı-kópshilik is-sharalar (akt, kórermen zaldary), mektepten tys basqa sabaqtar, qolmen útikteý

300

150
(oqý ústelderiniń jazyqtyǵy)

Syzý kabıneti
Metall óńdeý sheberhanasy

500
600

300
-

Qurama jaryqtandyrý kezinde 1000 lk, 50% kem emes jalpy jaryqtandyrý úlesinen

Aǵash óńdeý sheberhanasy

500

-

Tigin sheberhanasy

600

-

Beйneleý stýdııasy

300-400
(molьbertte)

200-300
(molьbertte)

Personalǵa arnalǵan qyzmettik úй-jaйlar

300

100

Sport, mýzyka jáne dene shynyqtyrý sabaqtaryna arnalǵan úй-jaйlar, akt zaly, kıim aýystyratyn bólme, sebezgi, býfet, oqshaýlaǵysh, tamaq ishetin zaldar, fotozerthanalar, kıim-keshek jýý, keptirý úй-jaйy, kıimderdi mehanıkalyq útikteý bólmeleri

200
(edenge)

100

Vestıbıýlьder jáne kıim iletin oryn, rekreatsııa, dybys apparattyq bólme, personaldyń kezekshilik qyzmet kórsetý úй-jaйy

100

50

Jatyn bólmesi, veranda, jýynatyn oryn, dárethana bólmesi (dárethana), áйelderdiń jeke gıgıena bólmesi

100

75

Toptyq (oйyn) bólmesi

300

150

Turǵyn bólmeler

100

75

Asúйler

100

50

Býfet

200

100

Dálizder, vannalar, basqysh alańdary

50

20

Shatyrlar

-

5

«Bilim berý obъektilerine qoйylatyn  
sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq talaptar»
sanıtarııalyq qaǵıdalaryna 5-qosymsha 

As blogynyń óndiristik, qoйma jáne ákimshilik-turmystyq
úй-jaйlary jabdyqtarynyń tizbesi

Keste

1

2

Qoйma úй-jaйy

Stellajdar, taýar qoıatyn tuǵyryqtar, orta jáne tómen temperatýraly tońazytqysh shkaftar

Kókónis tsehy

Óndiristik ústelder, jýý vannasy

Salqyndatqysh tseh

Óndiristik ústelder (keminde eki), baqylaý tarazylary, ortasha temperatýraly tońazytqysh shkaftar (sany «taýar kórshiligin» saqtaýdy qamtamasyz etetindeй jáne tamaq ónimderiniń qajetti kólemin saqtaйtyndaй), qol jýýǵa arnalǵan qoljýǵysh

Et-balyq tsehy

Óndiristik ústelder, ortasha temperatýraly jáne qajettiligine qaraй tómen temperatýraly tońazytqysh shkaftar (sany «taýar kórshiligin» saqtaýdy qamtamasyz etetindeй jáne tamaq ónimderiniń qajetti kólemin saqtaйtyndaй), elektr et týraǵysh, jýý vannasy

Un tsehy

Óndiristik ústelder, baqylaý tarazylary, nan pisiretin shkaf, stellajdar, qol jýýǵa arnalǵan qoljýǵysh

Nan kesýge arnalǵan úй-jaй

Óndiristik ústel, nan saqtaýǵa arnalǵan shkaf

Ystyq tamaq tsehy

Óndiristik ústel (keminde eki: shıki jáne daйyn ónimder úshin), elektr plıtasy, pisirý (qýyrý) shkafy, daйyn ónimder úshin ámbebapty mehanıkalyq elektrli qurylǵy, baqylaý tarazylary, elektr sý qaйnatqysh, qol jýýǵa arnalǵan qoljýǵysh

Jumyrtqa óńdeýge arnalǵan tseh

Óndiristik ústel, 2 tereń jýǵysh, qol jýýǵa arnalǵan qoljýǵysh

Daйyndaý aldyndaǵy tseh

Óndiristik stoldar, (keminde eki), et/balyq jáne kókónisterdi óńdeýge arnalǵan 2 jýý vannasy, elektrli et týraǵysh, baqylaý tarazylary

Taratý aйmaǵy

Óndiristik ústel. Birinshi, ekinshi, úshinshi taǵamdarǵa arnalǵan marmıtterdi jáne tońazytqysh sórelerdi (vıtrınalar jáne basqalar) ornatýǵa jol beriledi

Ashana ydystaryn jýatyn oryn

Óndiristik ústel, ashana ydystaryn jýatyn úsh bólikti vanna, stellaj, (shkaf)

Asúй ydystaryn jýatyn oryn

Óndiristik ústel, eki jýý vannasy, stellaj

Býfet, býfet-taratý bólmesi

Óndiristik ústelder (keminde eki), tońazytqysh shkaftar, qol jýýǵa arnalǵan qoljýǵysh, stellaj (shkaf), asúй ydystaryn jýýǵa arnalǵan eki bólikti vanna, ashana ydystaryn jýýǵa arnalǵan 3 bólikti vanna

      Eskertpe: As bloktary jabdyqtarynyń sany men túri obьektiniń jobalyq qýattylyǵyna jáne shyǵarylatyn ónimniń túrine baйlanysty qabyldanady.

«Bilim berý obъektilerine qoйylatyn  
sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq talaptar»
sanıtarııalyq qaǵıdalaryna 6-qosymsha 

Jas ereksheligine baйlanysty grammǵa shaqqandaǵy
portsııalardyń usynylatyn massasy

Keste

Tamaq ishý, tamaq

Jasy

3 – 7 jas

7 jastan bastap 11 jasqa deйin

11 -18 jas

1

2

3

4

Birinshi taǵam

200

200 – 250

250 – 300

Ekinshi taǵam:

Garnır

130

150-200

180-230

Et, kotleta,balyq, qus

80

80-120

100-120

Kókónis, jumyrtqa, súzbe, et taǵamdary jáne botqa

200

150-200

200-250

Salat

60

60-100

100-150

Úshinshi taǵam

180

200

200

«Bilim berý obъektilerine qoйylatyn  
sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq talaptar»
sanıtarııalyq qaǵıdalaryna 7-qosymsha 

Ónimderdi almastyrý kestesi

Keste

Almastyrýǵa jatatyn ónim

Grammǵa shaqqandaǵy salmaǵy

Almastyrýshy ónim

Grammǵa shaqqandaǵy salmaǵy

1

Sıyr eti
 
 
 
 
 
 
 

100,0
 
 
 
 
 
 
 
 

1-sanatty súйegi bar kesek et: qoй eti, jylqy eti, qoıan eti

 

100,0

1-sanatty súйegi joq kesek et: qoй eti, jylqy eti, qoıan eti

 

80,0

1-sanatty jylqy eti

104,0

Ishek-qarny tazartylǵan nemese jartylaй tazartylǵan qus eti

 

100,0

Ishek-qarny tazartylmaǵan qus eti

120,0

1-sanatty ishek-qaryn: baýyr, búйrek, júrek

 

116,0

Pisirilgen shujyq

80,0

Et konservileri

120,0

Jas balyq

150,0

Jartylaй maйly súzbe

250,0

Taza sút

600,0

2

Maйy alynbaǵan sút
 
 

100,0
 
 
 

Aйran

100,0

Qoйyltylǵan sterıldengen sút

40,0

Taza kilegeй

20,0

Maйly súzbe

30,0

3

Qaйmaq

100,0

Taza kilegeй

133,0

Taza sút

667,0

4

Súzbe

100,0

Taza sút

333,0

Irimshik

40,0

Súzbe irimshik

80,0

Qaйmaq

50,0

Kilegeй

66,0

5

Irimshik

100,0

Sıyrdyń sary maйy

50,0

Taza qaйmaq

125,0

Súzbe

250,0

Brynza

200,0

Taza sút

825,0

Jumyrtqa

3 sht.

6

Jumyrtqa

1 sht.

Irimshik

33,0

Qaйmaq

40,0

Súzbe

80,0

7

Basy alynǵan jas balyq

100,0

Jas et

67,0

Tuzdalǵan maйshabaq

100,0

Balyqtyń jon eti

70,0

Súzbe

168,0

Irimshik

50,0

8

Jas jemister

100,0

Jemis-jıdek shyryny

100,0

Keptirilgen alma

20,0

Keptirilgen órik

8,0

Qara órik

17,0

Júzim

22,0

Qarbyz

300,0

Qaýyn

200,0

«Bilim berý obъektilerine qoйylatyn  
sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq talaptar»
sanıtarııalyq qaǵıdalaryna 8-qosymsha 

Tamaq ónimderi men azyq-túlik shıkizattarynyń brakeraj jýrnaly

1-nysan

Azyq-túlik shıkizattary men tamaq ónimderiniń kelip túsken kúni men saǵaty

Tamaq ónimderiniń ataýy

Kelip túsken azyq-túlik shıkizattary men tamaq ónimderiniń sany (kılogrammen, lıtrmen, danamen)

Qabyldap alynǵan tamaq ónimderiniń qaýipsizdigin rastaйtyn qujattyń nómiri

Kelip túsken azyq-túlik shıkizattary men tamaq ónimderin organoleptıkalyq baǵalaý nátıjeleri

Azyq-túlik shıkizattary men tamaq ónimderin ótkizýdiń sońǵy merzimi

Azyq-túlik shıkizattary men tamaq ónimderin is júzinde ótkizý kúni men saǵaty

Jaýapty adamnyń qoly

Eskertpe *

1

2

3

4

5

6

7

8

9

      Eskertpe: * Shyǵynǵa jazý, ónimderdi qaйtarý jáne basqa derekter kórsetiledi.

«S» vıtamındeý jýrnaly

2-nysan

Tamaqtyń daйyndalý kúni jáne saǵaty

Tamaqtyń ataýy

Qosylǵan vıtamınniń jalpy sany

Bir portsııadaǵy S vıtamıniniń mólsheri

Jaýapty tulǵanyń qoly

Daйyn tamaqtyń sapasyn baqylaý (brakeraj) jýrnaly

3-nysan

Tamaqtyń daйyndalý kúni jáne saǵaty

Brakeraj alý ýaqyty

Tamaqtyń, aspazdyq ónimniń ataýy

Tamaqtyń, aspazdyq ónimniń daйyndyq dárejesi jáne organoleptıkalyq baǵalaý nátıjeleri

Tamaqty, aspazdyq ónimdi ótkizýge ruqsat etý

Jaýap

ty adamnyń qoly

Eskertpe

1

2

3

4

5

6

7

      Eskertpe: 7-baǵanda daйyn ónimdi ótkizýge tyйym salý faktileri kórsetiledi.

_________aйy ___jyly tamaq ónimderi normalarynyń oryndalýyn baqylaý vedomosy

4-nysan

r/s

Ónimniń ataýy

Ónimniń bir adamǵa grammen normasy* g
(brýtto)

Bir adamǵa kúnder boйynsha (barlyǵy) brýttoda is júzinde berilgen ónimder / tamaqtanatyndar sany
 
 
 

Brýttoda 1 adamǵa 10 kúnde berilgen barlyq azyq-túlik

Ortasha eseppen 10 kún ishinde

% (+/-)-da normadan aýytqý

1

2

3

...

10

«Bilim berý obъektilerine qoйylatyn  
sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq talaptar»
sanıtarııalyq qaǵıdalaryna 9-qosymsha 

Jalpy bilim beretin jáne arnaйy bilim berý uйymdary toptarynyń
(synyptarynyń) tolyqtyrylýy

Jalpy bilim beretin uйymdar synyptarynyń tolyqtyrylýy

      Jalpy bilim beretin mekemeler úshin synyptardy tolyqtyrý 25 oqýshydan artyq emes bolyp belgilenedi. Synyptardyń eseptelgen tolyqtyrylýynyń sandyq máni jergilikti bılik organdarynyń talaptaryna sáйkes ózgerýi múmkin.
      Jalpy bilim beretin mektepterdiń joǵary synyptarynda, kásiptik mektepte, gımnazııalarda jáne lıtseйlerde synyptardyń tolyqtyrýyn 20 oqýshyǵa deйin azaйtýǵa jol beriledi. Jumys istep turǵan mektep ǵımarattaryn qaйta jańartý jáne kúrdeli jóndeý kezinde synyptardyń tolyqtyrýyn oqý úй-jaйlarynyń aýdanyna jáne bir oqýshyǵa keminde 2,25 tekshe metr bolatyn menshikti aýdanyna qaraй aйqyndaýǵa jol beriledi.

1–keste

Toptar (synyptar)

Jasy

Balalar sany

1.

Mektepke deйingi daйyndyq toptary (synyptar)

Bes (alty) jastan alty (jeti) jasqa deйin

25-ten artyq emes

2.

Jalpy bilim berý uйymdaryndaǵy synyptar

6 (7) jastan 18 jasqa deйin
(1 – 11 (12)-synyptar)

25-ten artyq emes

3

Shaǵyn jınaqty mektepterdegi synyptar

6 jastan 18 jasqa deйin 
(1 – 11 (12)-synyptar)

3-10-nan 25–ke deйin

Arnaйy bilim berý uйymdarynda synyptardy, tárbıeleý toptaryn,
uzartylǵan kún toptaryn tolyqtyrý

2-keste

Balalarǵa arnalǵan arnaйy bilim berý mekemeleri

Synyptaǵy (toptaǵy) balalar sany mektep jasy

1

2

Sóйleý tiliniń buzylystary bar:

sóйleý tiliniń kúrdeli buzylystary bar

12

jekelegen dybystardyń fonetıkalyq-fonematıkalyq damymaýy bar

12

Estý qabileti buzylystary bar:

estimeйtin (kereń)

8

nashar estıtin jáne keйinnen estimeй qalǵan

10

Kórý qabileti buzylystary bar:

kórmeйtin (soqyr):

8

nashar kóretin

12

amblıopııa jáne qylılyq

10

Aqyl-esi damymaǵan

12

Psıhıkalyq damýy tejelgen

12

Tirek-qozǵalys apparaty buzylǵan

10

Kúrdeli kemistikpen

6

Aqyl-esi tereń damymaǵan

10

emotsııalyq-erik turǵysy buzylystary bar

10

Eskertpe: 1. Jergilikti jaǵdaйlarǵa jáne qarajattyń bolýyna qaraй kórsetilgen arnaйy oqý-tárbıeleý mekemelerinde uzartylǵan kúnniń synyptaryn, tárbıeleý toptaryn tolyqtyrý usynylǵan shekti tolyqtyrýdan tómen bolýy múmkin.
2. Dene bitimi damymaǵan jáne aqyl-esi damymaǵan balalardyń top sany (arnaйy top) 4 – 6-ny quraýy múmkin.

«Bilim berý obъektilerine qoйylatyn  
sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq talaptar»
sanıtarııalyq qaǵıdalaryna 10-qosymsha 

Mektepke deйingi synyptarǵa arnalǵan kún rejımi

Kúnniń 1-jartysy

Kún tártibi

Uzaqtyǵy, saǵat

1

2

Qabyldaý

8.30 – 9.00

Tańerteńgilik jattyǵý

9.00 – 9.15

Sabaqtar:
I
II

 

9.15 – 9.30
9.40 – 10.00

Erkin qyzmet, balalarmen jeke jumys

10.00 – 11.00

Serýendeý, úйge ketý

11.00 – 12.00

Kúnniń 2-jartysy

 Kún tártibi

Uzaqtyǵy, saǵat

1

2

Qabyldaý

15.00 – 15.30

Sabaqtar:
I
II
III

 

15.30 – 16.00
16.10 – 16.40
16.50 – 17.20

Erkin qyzmet, balalarmen jeke jumys

17.20 – 18.00

Serýendeý, úйge ketý

18.00 – 19.00

«Bilim berý obъektilerine qoйylatyn  
sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq talaptar»
sanıtarııalyq qaǵıdalaryna 11-qosymsha 

Jalpy bilim beretin uйymdardaǵy oqý júktemesiniń normalary

Keste

Synyp

Mektep aldy

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11 (12)

Júkteme saǵatpen, aptasyna

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

Invarıantty oqý júktemesi

20,5

22

23

26

26

28

28

29

31

33

22

22

Sabaqtar, fakýlьtatıvter, tańdaý boйynsha kýrstar (pánderdi beйindeйtin joǵarǵy synyptarda, qoldanbaly kýrstar)

1,5

-

1

1

1

3

3

3

3

3

14

14

Jeke jáne toptyq konsýlьtatsııalar, belsendi qozǵalys sıpatyndaǵy sabaqtar

-

2

1

2

2

2

2

2

2

2

3

3

Eń kóp oqý júktemesi

22

24

25

29

29

33

33

34

36

38

39

39

«Bilim berý obъektilerine qoйylatyn  
sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq talaptar»
sanıtarııalyq qaǵıdalaryna 12-qosymsha 

Qıyndyǵy boйynsha pánderdi saralaý kestesi

Keste

Pán

Ball sany

1

2

3

1

Matematıka, orys tili (qazaq tilinde oqytatyn mektepter úshin)
Qazaq tili (qazaq tilinde oqytpaйtyn mektepter úshin)

11

2

Shet tili, sabaqtardy shet tilinde oqý

10

3

Fızıka, hımııa, ınformatıka, bıologııa

9

4

Tarıh, Adam. Qoǵam. Quqyq.

8

5

Qazaq tili, ádebıet (qazaq tilinde oqytatyn mektepter úshin)
Orys tili, ádebıet (qazaq tilinde oqytpaйtyn mektepter úshin)

7

6

Jaratylystaný, geografııa, ózin-ózi taný, AÁD

6

7

Dene shynyqtyrý

5

8

Eńbek, tehnologııa

4

9

Syzý

3

10

Beйneleý

2

11

Án sabaǵy

1

«Bilim berý obъektilerine qoйylatyn  
sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq talaptar»
sanıtarııalyq qaǵıdalaryna 13-qosymsha 

Medıtsınalyq kabınettiń jabdyqtalýy

Medıtsınalyq jabdyqtar men qural-saйmandardyń ataýy

Sany

1

2

3

1

Jazý ústeli

1

2

Oryndyqtar

2-6

3

Kýshetka

1

4

Keńse shkafy

1-3

5

Medıtsınalyq shkaf

1

6

Kerme

1

7

Áйnek qaqpaǵy bar medıtsınalyq shaǵyn ústel

1-2

8

Tońazytqysh (vaktsınalarǵa jáne dári-dármekterge arnalǵan)

2

9

Tonometr

1-2

10

Fonendoskop

1-2

11

Bakterıtsıdti sham

1-2

12

Medıtsınalyq tarazy

1

13

Boй ólshegish

1

14

Vaktsınalardy tasymaldaýǵa arnalǵan termokonteйner

1-2

15

Ústelge qoıatyn sham

1

16

Medıtsınalyq termometrler

20-50

17

Qaйshy

2

18

Qol jýatyn rakovına

1

19

Pedalьdy qaqpaǵy bar shelek

1

20

Vaktsınalardyń qaldyqtaryn joıýǵa arnalǵan ydys

2

21

Medıtsınalyq halattar

2

22

Qalpaqtar

2

23

Bir ret qoldanylatyn jaйmalar

Únemi bar bolǵanda

24

Bir ret qoldanylatyn qaǵaz súlgiler

Únemi bar bolǵanda

24

Jınaýǵa arnalǵan qońyr tústi halattar

1

25

Bir ret qoldanylatyn maskalar

10-30

26

Jınaý múkámmaly: shelek, shvabra, shúberek, shúberek saqtaйtyn ydys, qolǵaptar

Úй-jaй jıynyna qaraй esepteledi

27

Dezınfektsııalaý quraldary

3 aйlyq qor

28

Keńse taýarlary (jýrnaldar, dápterler, jelim, qalamsap, qaǵazteski, stepler, korrektor, papkalar jáne t.b.)

Qajettiligine qaraй

29

Kishkentaй bıks

1 dana

30

Úlken bıks

1 dana

31

Rezeńke buraý

4-6 dana

32

2,0
5,0
10,0 ıneleri bar shrıtster

10 dana
10 dana
5 dana

33

Pıntset

1 dana

34

Rezeńke jylytqy

1-2 dana.

35

Muzǵa arnalǵan ydys

1-2 dana.

36

Búйrek tárizdi naýa

5 dana.

37

Metall qalaqsha

40 dana.

38

Qolǵa arnalǵan shınalar

5 dana.

39

Týbýsty kvarts

1 dana.

40

Kilemshe

1 dana

41

Santımetrlik lenta

1 dana

42

Kózdiń kórgishtigin anyqtaýǵa arnalǵan kesteler

1 dana

43

Dozatorly suйyq sabyn

Únemi bar bolǵanda

«Bilim berý obъektilerine qoйylatyn  
sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq talaptar»
sanıtarııalyq qaǵıdalaryna 14-qosymsha 

As blogy qyzmetkerleriniń densaýlyq jaǵdaйyn tirkeý jýrnaly

Keste

r/s

Qyzmetkerdiń T.A.Á. *

Laýazymy

Otbasynda JII bolmaýy týraly qyzmetkerlerdiń qoйǵan qoldary

Teriniń irińdi aýrýlaryn tekserip-qaraý

JRVI, baspanyń bolýyn tekserip-qaraý

Medıtsına qyzmetkeriniń qoly

Eskert pe**

1

2

3

4

5

6

7

8

1.

2.

3.

      Eskertpe: *Tekserip-qaraý kúni jýrnalda belgilengen qyzmetkerlerdiń tizimi sol kúngi aýysymdaǵy qyzmetkerlerdiń sanymen sáйkes bolýy tıis;
      **Jumystan shettetilgeni týraly nemese basqa jumysqa aýystyrylǵany týraly jazba.

«Bilim berý obъektilerine qoйylatyn  
sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq talaptar»
sanıtarııalyq qaǵıdalaryna 15-qosymsha 

Obъektilerdiń medıtsınalyq esepke alý-esep berý qujattamasy

      Medıtsınalyq esepke alý-esep berý qujattamasy:
      1) ınfektsııalyq aýrýlardy esepke alý jýrnaly;
      2) somatıkalyq syrqattanýshylyq jýrnaly;
      3) jiti ınfektsııalyq aýrýlarmen baйlanystardy esepke alý jýrnaly;
      4) karantındi esepke alý jýrnaly;
      5) profılaktıkalyq egýler kartasy;
      6) profılaktıkalyq egýlerdi esepke alý jýrnaly;
      7) vaktsınalardyń, basqa bakterııalyq preparattardyń qozǵalysyn tirkeý jýrnaly;
      8) Mantý synamalaryn tirkeý jýrnaly;
      9) Mantý synamasy boйynsha tekserýge jatatyn táýekel tobyndaǵy balalardy tirkeý jýrnaly;
      10) ftızıopedıatrda tekserýge jatatyn týberkýlındi «+» mándi adamdardy tirkeý jýrnaly;
      11) vaktsınadan keйingi asqyný jýrnaly;
      12) turaqty nemese uzaq merzimge medıtsınalyq qarsy kórsetilim jýrnaly;
      13) vaktsınalar qaldyqtaryn joıýǵa jáne ashylǵan qutylarǵa arnalǵan jýrnal;
      14) baqylanatyn hımııalyq-profılaktıkany júrgizý jýrnaly;
      15) vaktsınalardyń jáne basqa da ımmýndyq-bıologııalyq preparattardyń qozǵalysy týraly esep;
      16) profılaktıkalyq egýlermen qamtý týraly esep;
      17) tolyq jınaý jumystaryn júrgizý jýrnaly;
      18) kabınetti kvartstaý jýrnaly;
      19) tońazytqysh jabdyǵynyń temperatýralyq rejımin esepke alý jýrnaly;
      20) parazıttik aýrýlardyń qozdyrǵyshtaryna tekserilgenderdi tirkeý jýrnaly;
      21) gelьmıntterge tekserilgen adamdardy tirkeý jýrnaly;
      22) dermatomıkoz, qyshyma, pedıkýlezge tekserip-qaraýlar jýrnaly;
      23) profılaktıkalyq medıtsınalyq tekserip-qaraýlar nátıjeleri boйynsha esep;
      24) balanyń densaýlyq pasporty;
      25) táýekel tobyndaǵy balalardyń tizimi;
      26) stýdentterdi flıýorografııalyq tekserýdi tirkeý jýrnaly;
      27) flıýorografııalyq tekserý nátıjesi oń bolǵan adamdardy tirkeý jýrnaly;
      28) daйyn ónimniń brakeraj jýrnaly;
      29) as blogy qyzmetkerlerin tekserip-qaraý jýrnaly;
      30) sanıtarııalyq-aǵartý jumystaryn esepke alý jýrnaly;
      31) vaktsınalardyń túsindirme-ańdatpasy bar papka;
      32) buйryqtar men nusqaýlyqtar;
      33) tamaqtaný normasynyń oryndalýyn baqylaý jýrnaly (jınaqtaý vedomosy boйynsha).
      34) dıspanserlik naýqastardy esepke alý jýrnaly; 
      35) oqýshylardyń (tárbıelenýshilerdiń) jeke medıtsınalyq kartasy;
      36) dıspanserlik qadaǵalaýdyń baqylaý kartasy;
      37) tereńdetilgen profılaktıkalyq medıtsınalyq tekserip-qaraý jýrnaly, mamandardyń aktileri;
      38) «S vıtamındeý» jýrnaly;
      39) tamaq ónimderi men azyq-túlik shıkizattarynyń brakeraj jýrnaly;
      40) tamaq ónimderi normalarynyń oryndalýyn baqylaý vedomosy.

 
© 2008 Павлодарский технологический колледж